Оцінка карстонебезпечності району гіпсового кар’єру села Піски поблизу Щирця (Україна)

W sąsiedztwie wioski Pisky w pobliżu Szczyrca (w obwodzie lwowskim, Ukraina) w badeńskich (środkowomioceńskich) warstwach gipsowo--anhydrytowych aktywnie rozwija się kras siarczanowy, reprezentowany przez różne morfologiczne powierzchniowe formy krasowe (leje krasowe z rozpuszczania, zapadliskowe leje krasowe, jeziora krasowe, itp.). Scharakteryzowano główne cechy budowy geologicznej regionu, a także warstwy wodonośne związane z neogeńskimi formacjami (switami) opolską, tiraską i kosowską oraz osadami czwartorzędowymi. Uzasadniono, że wody podziemne pełnią wiodącą rolę w rozwoju procesów sufozyjno-krasowych, w szczególności aktywizując się w strefach uskoków tektonicznych. Powierzchniowe formy krasowe są rozmieszczone praktycznie na wszystkich elementach reliefu: wododziałach, zboczach o różnej stromości oraz w dolinach rzek. W zależności od gęstości form krasowych na jednostkę powierzchni wydzielono obszary o nieznacznym stopniu oddziaływania krasu (zawierające do 10 form na 1 km2) oraz obszary z silnym wpływem krasu (ponad 30 form na 1 km2). Jedno z miejsc z dużą liczbą form krasowych rozpoznano na terenie kamieniołomów gipsu, drugie – prawie w centrum wsi Pisky. Zgodnie z wymogami ukraińskich norm budowlanych miejsce z terenu kamieniołomu gipsu przypisano do drugiej kategorii, zaś te we wsi Pisky – do pierwszej (najbardziej niebezpiecznej) kategorii stabilności ze względu na powstawanie zapadliskowych lejów krasowych i do kategorii B ze względu na ich średnią średnicę. Obecna sytuacja wymaga organizacji monitoringu hydrochemicznych i hydrodynamicznych reżimów wód podziemnych oraz opracowania szacunkowych prognoz co do przewidywania pojawiania się nowych zapadlisk krasowych.

Sulphate karst is actively developing in the Badenian (Middle Miocene) gypsum-anhydrite strata in the neighbourhood of Pisky village near Shchyrets’ (Lviv region, Ukraine). It is represented by various forms of surface karst (solution sinkholes, collapse sinkholes, karst lakes, etc.). Main features of the geological structure of the studied region as well as the aquifers related to the Neogene Opillia, the Tyras, and the Kosiv formations (suites) and to the Quaternary deposits are characterized. It has been justified that groundwater plays a leading role in the development of suffosion-karst processes, in particular by activating in tectonic fault zones. Surface karst forms are distributed practically on all relief elements: watersheds, slopes of various steepness, and in river valleys. Depending on the density of karst forms per unit area, areas with a low degree of karst interaction (containing up to 10 forms per 1 km2) and areas with severe karst influence (over 30 forms per 1 km2) were distinguished. One of the sites with a large number of karst forms was found in the area of gypsum quarries, the other – almost at the center of Pisky village. According to the requirements of the Ukrainian state building norms, the site in the area of gypsum quarry was attributed to the second category, and in Pisky village – to the first (most dangerous) category of stability related to the formation of karst collapse sinkholes and category B according to their average diameter. The current situation requires the organization of monitoring of hydrochemical and hydrodynamic regimes of the groundwater and the development of forecast regarding the prediction of new collapse sinkholes formation.