Ścieżka dźwiękowa wygnania. Archiwa afektywne Karoliny Grzywnowicz

Artykuł stanowi analizę długofalowego projektu Karoliny Grzywnowicz zatytułowanego Każda pieśń zna swój dom (2018–), którego celem jest gromadzenie piosenek śpiewanych przez uchodźców podczas ich wędrówki. Jak staram się dowieść, zachodzi głęboki związek między artystyczną formą archiwum, medium jakim jest muzyka oraz kondycją wygnania. W obliczu utraty geopolitycznego i materialnego kontekstu, piosenki – łączące w sobie aspekty kognitywne i afektywne – pozwalają na adaptację do zmieniających się warunków otoczenia, stając się zarazem substytutem utraconego domu i stabilizatorem zagrożonej tożsamości. Aporyczna natura archiwum mówi z kolei tyleż samo o pielęgnowaniu pamięci, co o przemocy zapomnienia. Afekt i archiwum spotykają się zwłaszcza wówczas, gdy mowa o prawach człowieka, migracjach i inkorporowanej pamięci, a także o radzeniu sobie z traumą, opresją i wykluczeniem. W tej perspektywie, artystyczne archiwum piosenek wygnania nie tylko umożliwia poszerzenie horyzontu pamięci kulturowej, lecz działa również na rzecz epistemicznej sprawiedliwości tworząc soniczną przestrzeń dla uniwersalnej wspólnoty słuchaczy – świadków moralnych.