"Nowi muzułmanie" w republice Dagestanu. Kryzys państwa i lokalne projekty reformatorskie

Dagestan to położona na Kaukazie Północnym republika Federacji Rosyjskiej. Konflikt zbrojny między bojownikami walczącymi pod hasłami islamskimi a przedstawicielami władz, korupcja i nihilizm prawny to tylko niektóre przejawy głębokiego kryzysu państwa w regionie. Przedmiotem opisu w niniejszej pracy jest świat „nowych muzułmanów” – osób, które niedawno zwróciły się ku religii i w których życiu podziały na „wahhabitów” i „tarikatystów” nie grają roli, lecz które czerpiąc z różnych źródeł wiedzy, starają się na co dzień kierować zasadami wiary. „Nowi muzułmanie” otwarcie wzywają do życia według szarijatu, do radykalnych zmian, próbując kształtować swoją przyszłość i przyszłość republiki „przy pomocy” islamu. Stanowią oni grupę pomijaną w opisach życia religijnego na Kaukazie Północnym, zdominowanych przez dychotomię „sufizm–wahhabizm”. W pracy zostały poddane analizie ich relacje z doświadczenia kryzysu państwa oraz pomysły zmian wraz z podejmowanymi w tym celu działaniami zwanymi tutaj projektami reformatorskimi. Analiza projektów reformatorskich „nowych muzułmanów” pokazuje w jaki sposób państwo staje się z jednej strony obiektem nienawiści i źródłem przemocy, z drugiej strony sama „idea” państwa jako abstrakcyjnej siły uosabianej przez Putina, Stalina czy Lenina jest waloryzowana pozytywnie lub staje się wręcz „obiektem marzeń”. „Radykalne” hasła poparcia dla państwa islamskiego lub praktyki wprowadzenia szarijatu nie powinny być więc interpretowane w kategoriach oporu, gdyż w wielu aspektach są to działania inspirowane troską o państwo i społeczeństwo i oznaczają przede wszystkim dążenie do życia w świecie, w którym panuje „porządek i sprawiedliwość” – zarówno na poziomie wspólnoty, republiki jak i państwa. Postawą pracy są wywiady, obserwacje i doświadczenia zdobyte podczas badań terenowych w Republice Dagestanu w latach 2007–2012 wśród mieszkańców Machaczkały i rejonu cumadyńskiego. Rozważania w niniejszej pracy mieszczą się w zakresie antropologii politycznej.

The North Caucasus and Dagestan in particular is the most unstable region in the Russian Federation, ridden by numerous interior political and social conflicts. “New Muslims” – people who have recently turned to religion and who stay beyond Sufi and Salafi divisions – are the main focus of the dissertation. Both their experiences of the state and practices undertaken to overcome the difficult situation they are in, were analysed in the dissertation. One one hand the state is seen as a source of violence, on the other the mere „idea” of the state, its abstract strength embodied in state officials, Putin, Lenin or Stalin becomes the object of longing. „Radical” support for Islamic State and on the ground practices of introducing Sharia should not be seen as resistance to the state. Those are rather activities inspired by care for the state and society, undertaken in the name of the better future. The rethorics of big modernizing projects, especially socialism is widely used in narratives about Islam and Sharia in the reformists' projects. The dissertation is based on the fieldwork in Dagestan between 2004 and 2012. The main theoretical focus is anthropology of politics.