Bezpieczeństwo energetyczne Japonii po awarii elektrowni jądrowej w prefekturze Fukushima

Tematem rozprawy doktorskiej pod tytułem Bezpieczeństwo energetyczne Japonii po awarii elektrowni jądrowej w prefekturze Fukushima jest kształtowanie się bezpieczeństwa energetycznego Japonii, rozumianego jako konstrukt społeczny, w następstwie: presji płynącej ze strony społeczeństwa, stanu gospodarki oraz międzynarodowych porozumień. W ramach dysertacji zostało przyjęte stanowisko, że bezpieczeństwo jest efektem subiektywnej opinii i uzgodnień w obrębie analizowanej społeczności. Uwzględniając to założenie, głównym celem pracy jest określenie i zdefiniowanie priorytetów dotyczących bezpieczeństwa energetycznego Japonii po awarii elektrowni jądrowej w prefekturze Fukushima. Zostały wyróżnione cztery obszary, w których doszło do zmiany: gospodarczy, społeczny, prawny oraz polityczny. Każdy z nich wpływa na definiowanie priorytetów bezpieczeństwa energetycznego przez partię rządzącą. Na potrzeby realizacji celu głównego zostało ustalonych sześć celów szczegółowych: zdefiniowanie podstawowych reguł polityki energetycznej Japonii przed rokiem 2011; zaprezentowanie przebiegu zdarzeń podczas potrójnej katastrofy; określenie skutków gospodarczych związanych z katastrofą i jej następstwami; określenie skutków społecznych awarii elektrowni jądrowej w Fukushimie; charakterystyka zmian w systemie prawa w konsekwencji wydarzeń w elektrowni jądrowej; określenie skutków politycznych związanych z awarią w Fukushimie. Tak zdefiniowane cele przyczyniły się do ukształtowania hipotezy badawczej, że awaria w elektrowni w Fukushimie wywarła znaczący wpływ na życie Japończyków. Spowodowała zasadniczą zmianę priorytetów w zakresie polityki energetycznej i bezpieczeństwa energetycznego państwa. Kluczowym czynnikiem w procesie zmian było społeczeństwo. Dysertacja wskazuje na istotne aspekty, które w długofalowej perspektywie wpływają na kształt bezpieczeństwa energetycznego kraju. Do istniejącego zestawu elementów (dywersyfikacja źródeł, odpowiedni poziomu cen, zwiększenie efektywności energetycznej), dołączone zostało kształtowanie odpowiednich postaw w społeczeństwie w stosunku do obranej przez rząd polityki. Wskazano, w jakim stopniu takie podejście ma wpływ na wystąpienia zjawisk kryzysowych w elektrowniach jądrowych. W rozprawie doktorskiej opisane zostały kwestie współzależności pomiędzy różnymi obszarami polityki. Przyjęta strategia bezpieczeństwa energetycznego wpływa na gospodarkę, szkolnictwo, gospodarstwa domowe, itd., sama równocześnie będąc przez nie kształtowana. W celu analizy następstw awarii elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi w perspektywie pogłębionej wykorzystana została teoria konstruktywistyczna. Jej najistotniejszy wkład wiąże się z redefinicją pojęcia bezpieczeństwa. Mianowicie bezpieczeństwo jest formą konstruktu społecznego. Stanowi efekt subiektywnej opinii i uzgodnień w obrębie danej społeczności. Zrealizowanie celów pracy pozwoliło na częściowe potwierdzenie przyjętej głównej hipotezy badawczej. Przeprowadzone wywiady kwestionariuszowe, a także analiza krytyczna dostępnych materiałów, wykazały, że założenie transgresji postaw Japończyków znajduje potwierdzenie w rzeczywistości. Katastrofa przyczyniła się do odrodzenia ruchów społecznych. Zmiany w społeczeństwie nie znalazły przełożenia na zmianę priorytetów w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Jest to następstwem wyborów z roku 2012, które przyjęły formę plebiscytu popularności liderów ugrupowań, a nie merytorycznej dyskusji. Partie antynuklearne poniosły w nich klęskę.

The subject of the doctoral dissertation: “Japan’s energy security after a nuclear power plant accident in the Fukushima Prefecture,” is the process of shaping Japan’s energy security, defined as a social construct, in the wake of: pressure from society, state of the economy and international treaties. In dissertation, a theoretical frame was chosen to define security as a subjective opinion based on a perception of risk in analyzed community. Therefore, the main objective of the dissertation is to identify and define priorities of Japan’s energy security after a nuclear power plant accident in the Fukushima Prefecture. Four areas have been highlighted by author, in which priorities have changed: economic, social, legal and political. Each of them influences the process of defining priorities of energy security by the ruling party. Six specific objectives have been established for the purpose of achieving the main objective: description of the basic paradigms of Japan’s energy policy before year 2011; presentation of events during nuclear power plant crisis; determination of the economic consequences; determination of the social consequences of nuclear power plant accident; characteristics of changes in the legal system as a consequence of events at the nuclear power plant; determination of the political consequences related to the accident in the nuclear power plant. Those objectives contributed to the development of the main research hypothesis: An accident at the Fukushima nuclear power plant had a significant impact on the lives of the Japanese. It caused a fundamental change of priorities in the area of energy policy and national energy security. The key factor in the change process was society. The dissertation points important aspects, which in the long-term affects the shape of the country’s energy security. The existing set of elements (resources diversification, an appropriate level of electricity prices, increasing energy efficiency), has been expanded on by adding elements concerning the chosen attitude by society in relation to the government policy. It was indicated to what extent such an approach affects the occurrence of crisis phenomena in nuclear power plants. The dissertation describes interdependencies between various policy areas. The adopted energy security strategy affects the economy, education, households etc., at the same time being shaped by them. The constructivist theory was adopted in order to analyze the consequences of the accident in the Fukushima Daiichi nuclear power plant. Its most important contribution is related to the redefinition of the concept of security, which is a form of social construct. That means, it is the result of a subjective opinion in analyzed community. Realization of the objectives of the dissertation allowed for partial confirmation of the adopted main research hypothesis. The questionnaire interviews carried out, as well as the critical analysis of available materials, proved that the assumption about the social transgression of Japanese attitudes can be confirmed in reality. Therefore the disaster contributed to the revival of social movements. Changes in society did not translate into a change in priorities in the field of energy security. This is a consequence of the 2012 elections, which took the form of a popularity plebiscite of the individual leaders of the parties, not a form of substantive discussion. In conclusion, the anti-nuclear parties were defeated.