Torbiele pajęczynówki u dzieci – czy mają wpływ na rozwój języka i innych funkcji poznawczych?

Torbiele pajęczynówki to wady rozwojowe, formujące się zazwyczaj pod koniec pierwszego trymestru okresu płodowego. Przy wykrywalności wahającej się od 0,5 do 2,6% są uznawane za jedną z najczęściej stwierdzanych malformacji wewnątrzczaszkowych. Szacuje się jednak, że wiele z nich pozostaje niewykrytych, ponieważ często nie powodują wystąpienia objawów lub stwierdzane u pacjenta objawy są niespecyficzne i mogą nie być kojarzone z chorobą neurologiczną. Z powodu braku wśród lekarzy zgodności na temat najkorzystniejszej metody postępowania z chorymi z torbielami pajęczynówki, dotychczasowe badania psychologiczne dotyczą głównie skuteczności leczenia operacyjnego. Koncentrują się one jednak na dorosłych pacjentach i obejmują zazwyczaj pojedynczych chorych. Pomimo iż ten rodzaj zmiany jest najczęściej wykrywany u dzieci i młodzieży, istnieje niewiele badań tej grupy chorych. W przypadku badania dzieci, w szczególności ze zmianami wrodzonymi, o odmiennym charakterze niż typowe uszkodzenia (jak np. urazy głowy), nie jest możliwe stosowanie klasycznej wiedzy neuropsychologicznej bazującej na funkcjonowaniu osób dorosłych. U pacjentów w wieku rozwojowym obserwuje się dynamiczne procesy neuroplastyczności, co odróżnia tę grupę pacjentów od dorosłych. Rozwój mózgu, zarówno strukturalny jak funkcjonalny, nadal się toczy, kiedy powstaje malformacja, dlatego tak wczesne uszkodzenia powodują inne deficyty, a także procesy kompensacyjne mogą przebiegać u dziecka inaczej niż u dorosłego. Nieliczne prace poświęcone są rozwojowi dzieci z torbielami pajęczynówki, a na ich podstawie trudno jest ustalić jednolity obraz funkcjonowania poznawczego tej grupy. W literaturze można znaleźć doniesienia zarówno o dzieciach, które pomimo obecności torbieli rozwijają się typowo, takie, których poziom funkcjonowania jest niższy w stosunku do rówieśników, ale także takie, które funkcjonują na poziomie powyżej przeciętnej. Celem prowadzonych badań była analiza funkcjonowania poznawczego, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju językowego, dzieci z torbielami pajęczynówki zlokalizowanymi w półkulach mózgu oraz odpowiedź na pytania o ewentualne różnice pomiędzy dziećmi z torbielami lewo- i prawopółkulowymi. Badania były prowadzone w Instytucie „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie, od listopada 2016r. do czerwca 2020r. Objęto nimi dzieci w wieku od 4 do 18 lat, oczekujące na leczenie operacyjne torbieli pajęczynówki, u których nie stwierdzono chorób współistniejących. W badaniu wykorzystano Test Rozwoju Językowego, Baterię Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu, Baterię Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych dla Dzieci, Neutralny Kulturowo Test Inteligencji Cattella (wersje 1-R i 20-R), oraz podtesty “Trójkąty” i “Historyjki” z baterii Kaufman Assessment Battery for Children, Second Edition, dzięki czemu możliwa była ocena ogólnego potencjału intelektualnego badanych oraz kompleksowa ocena funkcji językowych, wiązanych tradycyjnie zarówno z lewą jak i z prawą półkulą mózgu. W badanej grupie większość rodziców nie zgłaszała problemów z rozwojem poznawczym ani językowym dzieci, a według przeprowadzonych badań, pacjenci z torbielami nie odbiegają od zdrowych rówieśników pod względem rozwoju intelektualnego. Zaobserwowano różnice w zakresie pewnych funkcji językowych, jednak dalsze analizy doprowadziły do stwierdzenia, że deficyty dotyczą wyłącznie dzieci, u których torbiel była zlokalizowana po prawej stronie, natomiast dzieci z torbielami lewostronnymi osiągnęły wyniki porównywalne do grupy kontrolnej. Ponadto, niezależnie od lokalizacji torbieli, dzieci z lateralizacją skrzyżowaną nie przejawiały żadnych z opisywanych deficytów językowych. Na podstawie analizy zebranego materiału stwierdzono, że obecność torbieli pajęczynówki nie determinuje przebiegu rozwoju dziecka, a ostateczny obraz funkcjonowania pacjenta jest zależny od szeregu czynników jak lokalizacja zmiany czy lateralizacja.

Arachnoid cysts are developmental defects, usually forming at the end of the first trimester of gestation. With detection rate between 0.5 and 2.6% in general population, they are considered one of the most common intercranial malformations. However, they are detected relatively rarely, because they often produce no symptoms or the symptoms are non-specific and may not be recognized as signs of neurological disease. Because of the lack of consensus among doctors on the most beneficial course of action regarding patients with arachnoid cysts, psychological studies focus mainly on the effectiveness of surgical treatment. However, those studies are focused on adult patients and usually only include very few participants. Despite the fact that majority of cysts of this type is diagnosed in children and teenagers, there is only a handful of studies including this group of patients. While examining children, especially those with congenital defects, the characteristics of which differ from typical brain injuries (i.e. head trauma), it is not possible to apply classic neuropsychological knowledge based on the functioning of adults. In patients in developmental age, dynamic processes of neuroplasticity are observed, which sets this group apart from adult patients. Development of the brain, both structural and functional, is still in progress while the malformation is forming, therefore those early defects cause different deficits, and the compensation mechanisms may proceed differently than they do in adult population. Very few studies concentrate on the development of children with arachnoid cysts, and based on their results it’s not possible to create a uniform clinical picture of cognitive functioning in this group of children. There are reports of children who, despite the presence of a cyst, develop typically, those whose functioning level is below that anticipated, but also those who achieve scores well above average. The current study aimed to analyze cognitive functioning, especially language abilities, in children diagnosed with arachnoid cysts located in brain hemispheres, and answering the question about possible differences between children with left- and right-hemisphere cysts. The study was conducted in Children's Memorial Health Institute in Warsaw, between November 2016 and June 2020. All children aged 4-18, diagnosed with arachnoid cysts, awaiting surgical treatment, and with no coexistent diseases, were included in the study. The following methods were used: Language Developmen Test, RHLB-PL. Right Hemisphere Language Battery, Language and Communication Battery for Children, Cattell's Culture Fair Intelligence Test and subtests „Triangles” and „Story completion” from Kaufman Assessment Battery for Children, Second Edition. Using these methods, it was possible to assess the general intellectual potential as well as language functions, traditionally regarded as both left- and right-hemisphere functions. In the examined group vast majority of parents reported no problems in cognitive or language development, and based on the current study, children with arachnoid cysts perform similarly to their healthy peers in intelligence tests. Some differences were observed in certain areas of language proficiency. However, further analysis showed that those deficits appear only in children with arachnoid cysts located in the right hemisphere, while those with left-hemispheric cysts achieved similar results to the control group. Furthermore, regardless of the cyst’s localization, children with crossed laterality showed none of those deficits. Based on the analysis of the collected material, it was concluded that the presence of an arachnoid cyst does not determine the child’s course of development, and the final picture of their functioning depends on a number of factors, i.e. localization of the malformation or laterality.