Vers un imaginaire postmigrant: l'écriture mémorielle et thérapeutique dans Mille Secrets Mille Dangers d'Alain Farah

Niniejsza praca skupia się na twórczości Alaina Farah postrzeganej jako przykład wyłaniania się imaginarium postmigracyjnego we współczesnej literaturze Quebecu, gdzie pisarstwo migracyjne stanowi istotny nurt literacki od lat 80. XX wieku. Urodzony w Montrealu w rodzinie syryjsko-libańskich imigrantów, Alain Farah, autor powieści Mille secrets mille dangers (2021), skupia się w swoim utworze na doświadczeniu potomka migrantów przybyłych do Kanady, zderzającego się zarówno z przeżyciami swych rodziców jak również ze świadomością własnej alienacji kulturowej oraz podejmującego próbę wyzwolenia się z ograniczeń narzuconych mu przez status migranta. Utwór Farah staję się w ten sposób zapisem walki podjętej przez głównego bohatera na drodze do emancypacji i przezwyciężenia stereotypowej roli, do jakiej sprowadza go normatywne postrzeganie tożsamości narodowej i migranckiej. Praca ma zatem na celu zbadanie podjętej przez autora powieści próby skonstruowania imaginarium postmigracyjnego, które wykraczałoby poza tradycyjne narracje nacjonalistyczne i migracyjne, a także prowadziłoby, za pośrednictwem terapeutycznej funkcji literatury, do „uleczenia” ran tożsamości, ucieleśniając tym samym nowy paradygmat literacki w Quebecu postrzeganym jako miejsce tworzenia się społeczeństwa postnarodowego i postetnicznego.

This study focuses on Alain Farah’s oeuvre seen as an example of the emergence of a postmigrant sensibility in contemporary Quebec literature, where migrant writing has been an important literary trend since the 1980s. Born in Montreal to a family of Syrian-Lebanese immigrants, Alain Farah, author of the novel Mille secrets mille dangers (2021), centers his work on the experience of a descendant of migrants arriving in Canada, confronted both with the experiences of his parents and with the awareness of his own cultural alienation, and attempting to liberate himself from the constraints imposed on him by his status as a migrant. Farah’s novel thus becomes a record of the struggle undertaken by the main character on the path to emancipation and overcoming the stereotypical role to which the normative perception of national and migrant identity reduces him. Our study therefore aims to examine the author’s attempt to construct a postmigrant “imaginarium” that would transcend traditional nationalist and migrant narratives and lead, through the therapeutic function of literature, to the “healing” of the wounds of identity, thus embodying a new literary paradigm in a Quebec seen as the site of the formation of a post-national and post-ethnic society.

Le présent mémoire porte sur l’œuvre d’Alain Farah considérée comme un exemple de l’émergence d’un imaginaire postmigrant dans la littérature québécoise contemporaine, où l’écriture migrante constitue un courant littéraire important depuis les années 1980. Né à Montréal dans une famille d’immigrants syro-libanais, Alain Farah, auteur du roman Mille secrets mille dangers (2021), se concentre dans son œuvre sur l’expérience d’un descendant de migrants arrivant au Canada, confronté à la fois aux expériences de ses parents et à la prise de conscience de sa propre aliénation culturelle, et tentant de se libérer des contraintes que lui impose son statut de migrant. L’œuvre de Farah devient ainsi un témoignage de la lutte entreprise par le protagoniste pour dépasser le rôle stéréotypé auquel le réduit la perception normative de l’identité nationale et de l’identité migrante. Ce travail vise à explorer la tentative de l’auteur du roman de construire un imaginaire postmigrant qui transcenderait les récits nationalistes et migratoires traditionnels et conduirait, à travers la fonction thérapeutique de la littérature, à une « guérison » des blessures identitaires, incarnant ainsi un nouveau paradigme littéraire dans un Québec perçu comme le lieu de formation d’une société postnationale et post-ethnique.