Warszawa na ilustracjach w książkach dziecięcych i młodzieżowych – rekonesans

Artykuł dotyczy reprezentacji Warszawy w ilustracji książkowej dla dzieci i młodzieży (z uwzględnieniem wizerunków polskiej stolicy w książkach obrazkowych). Materiał badawczy stanowią przede wszystkim publikacje ze zbiorów Muzeum Książki Dziecięcej (działu specjalnego i czytelni naukowej Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego) oraz te udostępniane przez Bibliotekę Narodową na portalu https://polona.pl/. W pierwszej kolejności omówione zostają obrazy stołecznego miasta na ilustracjach towarzyszących różnym wersjom legend warszawskich oraz utworom, które do owych legend nawiązują. W następnej części artykułu autor rozpatruje książkowe ilustracje nieodwołujące się do legend, poszukując szczególnie chętnie przedstawianych przez artystów i artystki tzw. miejsc mocnych w przestrzeni Warszawy. Wreszcie, w zakończeniu, poruszona zostaje kwestia map polskiej stolicy pojawiających się m.in. w książkach obrazkowych. Autor dochodzi do wniosku, że ilustracje i inne grafiki książkowe dla dzieci i młodzieży prezentujące Warszawę można postrzegać jako swoiste wizualne archiwum pamięci o rzeczywistej i legendarnej przeszłości miasta.

The article discusses representations of Warsaw in children’s and young adult book illustrations (including graphics appearing in picturebooks). The research material consists of the works from the collection of the Museum of Children’s Books (a special department of the Warsaw Public Library – Central Library of Mazovia Province) and those made available by the National Library of Poland on the https://polona.pl/ website. Firstly, the author discusses the images of the Polish capital city on the illustrations accompanying various versions of Warsaw legends and works which refer to these narratives. In the next part of the article, he examines book illustrations that do not refer to legends, looking for the so-called strong places in the space of Warsaw that are particularly popular among artists. Finally, in the conclusion, the issue of maps of the Polish capital appearing, among others, in picturebooks is discussed. The author concludes that children’s and young adult book illustrations presenting Warsaw can be seen as a kind of visual archive – a reservoir of memory about the real and legendary past of the city.