Relacje synowa-teściowa w rodzinie. Stereotyp a rzeczywistość.

Relacje powinowactwa powstają wskutek zawarcia związku małżeńskiego przez parę. Młodsze pokolenie debiutuje wtedy w roli synowej i zięcia, a starsze w roli teścia i teściowej. Najwięcej uwagi, zarówno w literaturze, jak i w dyskusjach życia codziennego poświęca się relacji synowa-teściowa, które to są postrzegane jako jedne z najbardziej problematycznych spośród relacji rodzinnych. O samych teściowych mówi się bardzo często przywołując dowcipy, choć należy zauważyć, że dotyczą one przede wszystkim jej relacji z zięciem, nie z synową. Z rolą teściowej jest również powiązana rola babci. Ewolucjoniści, jak również badacze społeczni twierdzą, że na ogół to matki ze strony matek są w większym stopniu zaangażowane w opiekę nad wnukami niż matki ze strony ojców. Celem realizowanych badań w ramach pracy doktorskiej jest szukanie odpowiedzi na pytanie: jak wyglądają relacje synowa-teściowa we współczesnych rodzinach w środowisku wielkomiejskim? Przeprowadzono badania wśród synowych i teściowych mieszkających na terenie Warszawy. W badaniu uwzględniono te rodziny, gdzie synowe są już matkami i wychowują małe dzieci (w wieku do 10 lat). Uwzględnione zostały następujące aspekty relacji: dynamika, spotkania, komunikacja interpersonalna, konflikty i trudności, bliskości i dystans, wzajemna pomoc, postawy wobec współzamieszkiwania. Praca składa się z pięciu rozdziałów. Rozdział pierwszy zawiera rozważania dotyczącej osoby teściowej oraz relacji synowa-teściowa w wybranych krajach i kręgach kulturowych. Mowa tu jest o teściowej chińskiej, japońskiej, hinduskiej, w krajach arabskich, skandynawskich i Europy Południowej. Rozdział drugi stanowi przegląd badań polskich i zagranicznych odnośnie relacji synowa-teściowa. Szczegółowo omówione zostały typologie teściowych. Analizie poddano również sytuację współzamieszkiwania synowych i teściowych oraz zagadnienie teściowej w roli babci. Rozdział trzeci przedstawia koncepcję badań własnych z określeniem celu badań i postawieniem hipotez. Zawiera opis narzędzi badawczych (ankiety oraz dyspozycje do wywiadów), sposób prowadzenia badań oraz charakterystykę zbadanych grup. W rozdziale czwartym analizowane są wyniki badań własnych ilościowych (ankiety przeprowadzone wśród 80 synowych i 80 teściowych) i jakościowych (wywiady realizowane z 20 synowymi i 20 teściowymi). Poza opisanymi wyżej aspektami relacji analizie został poddany stosunek badanych wobec stereotypu teściowej oraz wizja ideału synowej i teściowej, jaką mają badane. Na podstawie przeprowadzonych badań jakościowych zaproponowana została typologia własna relacji synowa-teściowa. W rozdziale piątym znajduje się weryfikacja postawionych hipotez i dyskusja uzyskanych wyników. Przeprowadzone przeze mnie badania pokazały, że, wbrew stereotypowym opiniom, ponad połowa respondentek określa relacje z synową/teściową jako dobre lub bardzo dobre. Badane teściowe lepiej oceniały stosunki z synowymi, niż synowe z teściowymi. Większość teściowych jest zaangażowana w opiekę nad dziećmi synowych, choć rzadko jest to opieka codzienna. Również większość respondentek deklarowała, że w ich relacjach z synową/teściową nie występują konflikty, a jako najbardziej problematyczne w relacji uznawane były kwestie powiązane z komunikacją interpersonalną oraz różnicami dotyczącymi opieki i wychowania dzieci synowych (wnuków teściowych).

Daughter-in-law and mother-in-law and relationships in family. Stereotype and reality. In-law relationships form as a result of couple’s marriage. The younger generation debuts in daughter-in-law role and son-in-law role, and older generation - as father-in-law and mother-in-law. Most emphasis, both in literature and in everyday discussions, is placed on daughter-in-law/mother-in-law relationships, which are perceived as one of the most problematic among the family relationships. Frequently, mother-in-law jokes are recalled, although it should be noted that these are mainly in reference to her relationship with a son-in-law, not with a daughter-in-law. The role of grandmother is also attributed to the mother-in-law role. Both evolutionists and social researchers argue that overall, mothers’ mothers are much more involved in looking after for grandchildren than fathers’ mothers. The aim of the research carried out for my dissertation is to provide the answer to the following question: how relationships between daughter-in-law and mother-in-law look like in contemporary families dwelling in big cities? Research was conducted among daughters-in-law and mothers-in-law who are living in Warsaw. The study included those families where daughters-in-law are already mothers and are raising small children (under 10 years old). The following aspects of the relationship were analysed: dynamics, meetings, interpersonal communication, conflict and difficulties, closeness and distance, mutual aid, attitudes towards living together. The dissertation consists of five chapters. First chapter contains considerations about mother-in-law and her relationship with daughter-in-law in selected countries and cultural areas. The mother-in-laws in China, Japan, India, Arab Countries, Scandinavia and South Europe are mentioned. The second chapter provides the overview of Polish and foreign research studies regarding the mother-in-law – daughter-in-law relationship. Mother-in-law typologies were discussed in detail. The cases in which mother-in- law and daughter-in-law are living under one roof, as well as the issue of mother-in-law in grandmother role, were also analysed. The third chapter presents the concept of own research with the description of its aim and puts forward hypotheses. It describes research tools (questionnaires and instructions for interviews), the method of conducting research and the characteristics of the examined groups. The fourth chapter is the analysis of the results of own quantitative research (surveys conducted among 80 mothers-in-law and 80 daughters-in-law) and qualitative research (interviews conducted with 20 daughters-in-law and 20 mothers-in-law). In addition to the above-mentioned aspects of the relationship, the attitudes towards the mother-in-law stereotype and the vision of the ideal mother-in-law and ideal daughter-in-law shared by the respondents, were also presented. Based on the qualitative research, the own mother-in-law/daughter-in-in-law relationship typology is proposed. In the fifth chapter, there is the verification of hypotheses and discussion of the findings. The research has shown, that despite the negative stereotype, more than half of mothers-in-law and daughters-in-law perceive the relationships with her mother-in-law/daughter-in-law as being good or very good. Mothers-in-law perceive these relationships better than daughters-in-law. Most of mothers-in-law are involved in childcare, but rarely it is a day to day care. Moreover, most of the respondents declared that in their relationships with daughters-in-law/mothers-in-law conflicts don’t occur and issues related to interpersonal communication and differences in looking after and bringing up daughters-in-law’s children are recognized as the most problematic in these relationships.