Rolnictwo miejskie jako element struktury przestrzenno-funkcjonalnej miast Globalnego Południa

Przedmiotem badań opisanych w niniejszej dysertacji jest rolnictwo miejskie, które stanowi istotny temat w badaniach nad rozwojem współczesnych miast. W perspektywie dynamicznej urbanizacji oraz negatywnych konsekwencji zmian klimatycznych, jednym z kluczowych wyzwań staje się nie tylko to, w jaki sposób zapewnić żywność wciąż rosnącej miejskiej populacji, ale jak zrealizować przy tym założenia zrównoważonego rozwoju i ograniczyć negatywny wpływ miast na środowisko przyrodnicze. Wspomniane problemy są szczególnie poważne w metropoliach Globalnego Południa, na których skupiają się rozważania zawarte w niniejszej pracy. Właśnie te miasta doświadczają największego przyrostu liczby ludności jednocześnie zmagając się z rosnącymi nierównościami społecznymi i wynikającą z nich nierównomierną dystrybucją zasobów. Lokalna produkcja żywności może być remedium na wymienione problemy. Stanowi ona szansę na poprawę bezpieczeństwa żywnościowego mieszkańców miast, a także wzbogacenie miejskich ekosystemów. Niniejsza rozprawa podejmuje tematykę roli jaką pełni rolnictwo miejskie w strukturze przestrzenno-funkcjonalnej trzech miast Globalnego Południa – Hawany (stolicy Kuby), Singapuru i Kigali (stolicy Rwandy). Celem głównym niniejszej dysertacji jest określenie cech rozmieszczenia, cech wewnętrznych (w tym strukturalno-produkcyjnych i organizacyjno-technicznych) oraz funkcji rolnictwa miejskiego w strukturze przestrzenno-funkcjonalnej wybranych trzech miast. Z uwagi na kompleksowość podejmowanej problematyki badawczej, cel główny uzupełniono pięcioma celami szczegółowymi. Sformułowano także trzy hipotezy badawcze. Rozważania zawarte w rozprawie opierają się na badaniach terenowych przeprowadzonych – w maju 2018 roku w Hawanie, na przełomie stycznia i lutego 2019 roku w Singapurze oraz w lipcu 2019 roku w Kigali. Umożliwiły one osiągnięcie postawionych celów badawczych, a także weryfikację hipotez. Badania wykazały, że wybrane miasta różnią się pod względem cech rozmieszczenia rolnictwa w ich przestrzeni, a czynniki jego lokalizacji stanowiły wypadkową lokalnych uwarunkowań społeczno-ekonomiczno-politycznych i przyrodniczych. Dowodzą one również tego, że rolnictwo miejskie pełni odmienną rolę w strukturze przestrzenno-funkcjonalnej badanych miast. Ponadto, opisane trzy studia przypadku potwierdzają, że rolnictwo miejskie stanowi odpowiedź na zagrożenie bezpieczeństwa żywnościowego mieszkańców. Jest ono wprowadzane, gdy bezpieczeństwo żywnościowe jest zagrożone, zaś wypierane, gdy bezpieczeństwo żywnościowe jest zapewnione.

The research subject of this dissertation is urban agriculture, which is an important topic in research on the development of contemporary cities. In the face of dynamic urbanization and negative consequences of climate change, one of the key challenges is not only how to provide food to the ever-growing urban population, but also how to achieve urban sustainability and simultaneously reduce the negative impact of cities on the natural environment. These problems are particularly urgent in the metropolises of the Global South, which are the focus of this study. It is these cities that are experiencing the greatest population growth while struggling with growing social inequalities and the resulting uneven distribution of resources. Local food production can serve as a remedy for the abovementioned problems. It is an opportunity to improve the food security of urban dwellers, as well as to enrich urban ecosystems. This dissertation examines the role played by urban agriculture in the spatial and functional structure of three cities of the Global South - Havana (the capital of Cuba), Singapore and Kigali (the capital of Rwanda). The main goal of this thesis is to determine the characteristic features of spatial distribution of urban agriculture, to indicate its internal features (including structural and production as well as organizational and technical features) and the functions it plays in the spatial and functional structure of the three cities selected. Due to the complexity of the research subject, the main objective was supported by five specific objectives. Three research hypotheses were also formulated. The analysis contained in the dissertation is based on field work conducted in May 2018 in Havana, at the turn of January and February 2019 in Singapore and in July 2019 in Kigali. It enabled the achievement of the set research objectives and the verification of all hypotheses. The research showed that the cities selected differ in terms of spatial distribution of urban agriculture whose location factors were the result of local social, economic, political and natural conditions. It also proved that urban agriculture plays a different role in the spatial and functional structure of the cities studied. Moreover, the described three case studies confirmed that urban agriculture is a response to the threat to food security of inhabitants. It is introduced when food security is threatened and superseded by other land uses when food security is ensured.