Problem mniejszości polskiej w ZSRR (BSRR) w dialogu między Wojciechem Jaruzelskim i Michaiłem Gorbaczowem (1985-1989)

W latach 1985–1989 W. Jaruzelski co najmniej siedmiokrotnie spotykał się z M. Gorbaczowem, na każdym spotkaniu podnosił kwestię mniejszości polskiej w ZSRR. Ten problem był dość dobrze znany M. Gorbaczowowi, który mógł sporo uczynić, by na przykład sytuację Polaków na Białorusi i Ukrainie zrównać z sytuacją Polaków na Litwie. Przecież to mieściło się w ramach jednej związkowej konstytucji. Nie był to wcale problem trudny, niemożliwy do rozstrzygnięcia. Normalnie funkcjonujące szkolnictwo polskie na Litwie można było poszerzyć o BSRR oraz USRR. Jednak tego nie uczyniono. Dobre układy pomiędzy W. Jaruzelskim a M. Gorbaczowem nie miały przełożenia na pracę wrześniowego Plenum KC KPZR (1989), dotyczącego polityki narodowościowej partii we współczesnych warunkach, na którym kwestia polska w ZSRR w uchwale Plenum została w ogóle pominięta. Niemniej jednak należy przyznać, że dzięki spotkaniom i dialogowi Wojciecha Jaruzelskiego z Michaiłem Gorbaczowem problemy polskiej mniejszości narodowej zostały wyniesione na szczebel rządowy ZSRR i republik związkowych do ich dalszego rozwiązywania. W rezultacie miało to pozytywny wpływ na powstanie polskich organizacji społecznych, na wprowadzenie języka polskiego jako przedmiotu w szkołach białoruskich, na budowę i otwarcie szkół polskich w Grodnie i Wołkowysku, a także na aktywne prowadzenie polskiej działalności kulturalno-oświatowej w BSRR, a następnie w Republice Białoruś.