Wykorzystanie metod geofizycznych w badaniu składowisk odpadów komunalnych

Składowiska odpadów komunalnych, ze względu na dużą różnorodność wynikającą z jednej strony z naturalnych uwarunkowań podłoża, na którym zostały posadowione (budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne) a z drugiej strony ze względu na specyfikę składowiska (ilość i rodzaj odpadów, wiek i wielkość składowiska) wymagają często indywidualnych rozwiązań. Zgodnie z obowiązującym systemem prawnym, zarówno obiekty funkcjonujące, jak i zrekultywowane podlegają badaniom monitoringowym. Są to jednak punktowe badania odcieków i wód podziemnych, które pomimo zaawansowanych metod analitycznych (badania fizykochemiczne i izotopowe) czasem wymagają doprecyzowania. Celem artykułu jest wykazanie przydatności wybranych metod geofizycznych dokumentujących przestrzennie rozpoznanie struktury obiektu oraz stanu środowiska gruntowo-wodnego wokół składowiska oraz wytypowanie metod dedykowanych do badań starych, zrekultywowanych obiektów oraz nowych, funkcjonujących. Przedstawione zostaną metody, które mogą być wykorzystane do: 1) rozpoznania wielkości składowiska i struktury odpadów (co jest szczególnie istotne w przypadku starych obiektów, które powstały w okresie, gdy ewidencja odpadów nie była odpowiednio prowadzona i nie posiadają dokumentacji) 2) oceny szczelności nieprzepuszczalnej pokrywy składowiska jako elementu rekultywacji zapobiegającej infiltracji wód opadowych i powstawaniu odcieków 3) zasięgu oddziaływania składowiska na środowisko gruntowo-wodne w celu określenia wymiaru zanieczyszczonej odciekami strefy wokół składowiska lub monitoringu migracji zanieczyszczenia, 4) prognozowanie aktywności składowiska oraz lokalizacja stref powstawania biogazu 5) oceny szczelności podłoża składowiska nowych obiektów. Przedstawione zostały metody geofizyczne powszechnie stosowane w badaniach składowisk odpadów komunalnych: elektrooporowa (tomografia elektrooporowa) i sejsmiczna (sejsmika refrakcyjna). Wspomniane zostały również metody geofizyczne, które w mniejszym zakresie są stosowane w problematyce dotyczącej składowisk odpadów komunalnych.

Municipal landfills, due to the great diversity resulting from the natural conditions of the ground on which they are located (geological structure and hydrogeological conditions) on the one hand, and the specificity of the landfill (quantity and type of waste, age and size of the landfill) on the other hand, often require individual solutions. In accordance with the applicable legal system, both functioning and rehabilitated facilities are subject to monitoring tests. However, these are spot tests of leachates and groundwater, which, despite advanced analytical methods (physicochemical and isotopic tests), sometimes require clarification. The aim of the article is to demonstrate the usefulness of selected geophysical methods documenting spatial recognition of the structure of the object and the state of the soil and water environment around the landfill, and to select methods dedicated to the study of old, reclaimed objects and new, functioning ones. Methods will be presented that can be used to: 1) identify the size of the landfill and the structure of waste (which is particularly important in the case of old facilities that were built in the period when the waste records were not properly kept and do not have documentation) 2) assess the tightness of the impermeable the landfill cover as an element of reclamation preventing the infiltration of rainwater and the formation of leachates, 3) the extent of the landfill's impact on the soil and water environment in order to determine the size of the leachate-contaminated zone around the landfill or monitoring the migration of pollutants, 4) forecasting the activity of the landfill and the location of biogas generation zones, 5) assessing the tightness landfill base for new facilities. Geophysical methods commonly used in the study of municipal waste landfills are presented: electroresistance (Electrical Resistivity Tomography) and seismic (Seismic Refraction). Geophysical methods, which are used to a lesser extent in the area of municipal waste landfills, are also mentioned.