Posttotalitarne oblicza władzy politycznej. Totalitaryzm wobec ponowoczesności

Współczesne badania nad zjawiskiem posttotalitaryzmu koncentrują się zwykle na recepcji społeczno-antropologicznej koncepcji totalitaryzmu na grunt współczesnej nauki o polityce. Wielu autorów (Havel, Vainshtein, Kloubert) mianem posttotalitarnych określa społeczeństwa, które przez lata funkcjonowania w systemach totalitarnych wytworzyły pokoleniową mentalność totalitarną – w tym sensie posttotalitaryzm traktowany jest jako psychologiczne zjawisko wytworzone na bazie doświadczeń historycznych. Pojęcie posttotalitaryzmu, będące w rzeczywistości ponowoczesną, przedefiniowaną wersją klasycznego totalitaryzmu posiada jednak znacznie szerszy zakres denotacyjny. Władzę posttotalitarną (zarówno definiowaną jako władza państwowa, jak i w ujęciu ontologicznym) należy badać przy uwzględnieniu zarówno czynników społeczno-antropologicznych jak i instytucjonalnych czy funkcjonalnych predykatów. W pracy „Posttotalitarne oblicza władzy politycznej. Totalitaryzm wobec ponowoczesności” przedstawiony został proces ewolucji modelu totalitarnego w posttotalitarny. Na podstawie analizy prac z zakresu historii myśli politycznej pokazane zostało, że sposób myślenia o władzy „totalnej” jest ahistoryczny – występuje niezależnie od epoki i podlega technologicznym i społecznym przemianom. W pracy wskazany został także związek pomiędzy klasycznym totalitaryzmem a ponowoczesnym systemem władzy posttotalitarnej – na podstawie fundamentalnych predykatów władzy totalitarnej oraz przemian związanych z epoką ponowoczesną wyartykułowane zostało pojęcie posttotalitaryzmu. Sam model władzy posttotalitarnej przedstawiony został przy szczególnym uwzględnieniu czynników funkcjonalnych oraz instytucjonalnych. W toku rozważań wykazane zostało, że o ile na płaszczyźnie instytucjonalnej doszło do zerwania ciągłości pomiędzy oboma modelami,, o tyle w wymiarze funkcjonalnym totalitaryzm i posttotalitaryzm możemy uznać za systemy pokrewne.

Contemporary research on the phenomenon of posttotalitarianism tends to focus on the reception of the socio-anthropological concept of totalitarianism into contemporary political science. Many authors (Havel, Vainshtein, Kloubert) refer to societies as post-totalitarian, which have developed a generational totalitarian mentality through years of living under totalitarian systems - in this sense, posttotalitarianism is treated as a psychological phenomenon produced on the basis of historical experience. However, the concept of posttotalitarianism, which is in fact a post-modern, redefined version of classical totalitarianism, has a much broader denotational scope. Posttotalitarian power (both defined as state power and ontologically) needs to be studied taking into account socio-anthropological factors as well as institutional or functional predicates. In the paper 'Posttotalitarian Faces of Political Power. Totalitarianism towards postmodernity', the process of the evolution of the totalitarian model into a posttotalitarian one is presented. Based on an analysis of works from the history of political thought, it was shown that the way of thinking about 'total' power is ahistorical - it occurs regardless of the era and is subject to technological and social transformations. The paper also indicates the relationship between classical totalitarianism and the postmodern system of posttotalitarian power - on the basis of the fundamental predicates of totalitarian power and the transformations associated with the postmodern era, the concept of post-totalitarianism is articulated. The model of post-totalitarian power itself is presented with particular reference to functional and institutional factors. In the course of the discussion, it is shown that while on the institutional level there is a break in continuity between the two models, on the functional level totalitarianism and posttotalitarianism can be considered as related systems.