Dictionaries of specialized collocations. The process of compilation on the example of Polish, English and Italian banking law

Znajomość kolokacji danego języka jest niezbędna do posługiwania się nim na wysokim poziomie zaawansowania. Wydaje się jednak, że zagadnienie kolokacji jest wciąż lekceważone w procesie kształcenia w zakresie języków specjalistycznych i badaniach nad nimi. Świadczy o tym chociażby nieliczność dostępnych na rynku słowników kolokacji języków specjalistycznych. Bez tego rodzaju słowników zagadnienie kolokacji pozostanie problematyczne dla wielu użytkowników języków specjalistycznych, którzy pragną posługiwać się tymi językami w sposób możliwie najdoskonalszy. Aby powstawały rzeczone słowniki, potrzebne są jednak wnikliwe badania nad kolokacją jako przedmiotem opisu leksykograficznego. Jednym z podstawowych zagadnień, któremu bez wątpienia warto poświęcić wspomniane badania, są zasady konstruowania słowników kolokacji języków specjalistycznych. Zadaniem niniejszej pracy doktorskiej jest stworzenie modelu wielojęzycznego słownika kolokacji języka specjalistycznego. Stworzenie takiego modelu może zdecydowanie ułatwić tworzenie kolejnych słowników tego rodzaju, obejmujących inne dziedziny specjalistyczne i inne kombinacje języków. Wspomniany model został zaprezentowany na przykładzie trójjęzycznego słownika kolokacji języka prawa bankowego, będącego częścią tej rozprawy. Dziedziny prawa i bankowości zasługują na szczególną uwagę ze względu na konieczność intensywnej, międzynarodowej komunikacji w ich zakresie, zachodzącą w sposób szczególny w obrębie Unii Europejskiej. Rzeczony słownik, stworzony na podstawie korpusu tekstów prawnych zebranego przez autora pracy, znajdzie zastosowanie w procesie uczenia się i nauczania języków prawa i bankowości, a także w pracy tłumaczy tekstów specjalistycznych z tych dziedzin. Będzie także narzędziem pomocniczym dla osób mających styczność z angielskim i włoskim językiem prawa i bankowości w życiu zawodowym. Rozprawa powstała pod kierunkiem Pani prof. UW dr hab. Elżbiety Jamrozik i jest podzielona na dwie części. Pierwsza część składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich porusza zagadnienia związane z pojęciem kolokacji oraz stanowi próbę jego zdefiniowania dla potrzeb leksykografii specjalistycznej. Drugi poświęcony jest angielskiemu, polskiemu i włoskiemu językowi prawa. W trzecim rozdziale opisane są zasady konstruowania słowników, ze szczególnym uwzględnieniem słowników kolokacji i słowników języków specjalistycznych. Omówiono w nim także zagadnienia z zakresu językoznawstwa korpusowego istotne z punktu widzenia leksykografii. Drugą częścią pracy jest polsko-angielsko-włoski słownik kolokacji języka prawa bankowego. Składa się on z trzech częściowo autonomicznych części poświęconych, odpowiednio, każdemu z wymienionych języków. Słownik poprzedzony jest dwoma rozdziałami przedstawiającymi proces jego tworzenia. Jeden z nich zawiera opis korpusu tekstów, na podstawie którego powstał słownik. Drugi przedstawia poszczególne etapy konstruowania rzeczonego słownika, a także zawiera omówienie jego struktur oraz użytych symboli. We wnioskach znajduje się opis polskiego, angielskiego i włoskiego języka prawa bankowego, jak również praktyczne porady dla leksykografów chcących posłużyć się zaprezentowanym modelem słownika w pracy własnej.

A widely held view of linguistic researchers claims that collocations constitute a difficult and crucial aspect of vocabulary knowledge. The above-mentioned view is reflected in linguistic theory and practice. Collocations are justly devoted more and more assiduous attention by linguistic researchers as well as all the individuals who aspire to fluently use a foreign language. Furthermore, at present it is not difficult to notice the growing and widespread interest in languages for specific purposes (LSP), which is reflected in extensive linguistic research on the subject as well as in a myriad of lexicographic publications. Finally, it should be mentioned that lexicography, even yet in its infancy, has always been related to the need for interlingual communication. Contemporarily, the need for efficient international and interlingual communication is simply unquestionable and undoubtedly encompasses specialized domains of knowledge. Despite the strong and widespread interest in collocations, LSP, and multilingualism, multilingual dictionaries of specialized collocations constitute real rarities. The gap in lexicographic research and practice is very serious and should be plugged by assiduous measures taken by academics. Without dictionaries of specialized collocations, it is unlikely that collocations will ever be devoted the necessary attention by LSP users. The neglect of collocations is in turn clearly undesirable, since without their knowledge it is impossible to fully master and correctly use a foreign language in any specialized field. Besides, the lack of dictionaries of specialized collocations clearly implies that collocations are problematic to lexicographers. The present thesis aims at the creation of a model of multilingual dictionary of specialized collocations. The model is assumed to be universal, i.e. usable in various specialized domains and with any combination of languages. The most significant part of this thesis comprises an example of its practical application, i.e. a collocational dictionary of Polish, English, Italian and banking law. Hopefully, the dictionary will prove to be a useful resource for translators, interpreters and LSP learners and teachers. Besides, it is recommended to lawyers and bank employees who use at least two of the above-mentioned languages in their professional communication. The thesis is divided into two parts, the first of which consists of three chapters. In the first of these chapters, attention is devoted to the notion of collocation, which is defined for lexicographic purposes. As for the second chapter, it describes the Polish, English and Italian language of law, most of all in terms of their lexical features. Furthermore, the third chapter is devoted to the process of dictionary creation. As the thesis aims at the creation of a dictionary model, the above-mentioned process is described as comprehensively as possible, with particular focus on LSP dictionaries and collocational dictionaries. Besides, special attention is given to dictionary structures as well as corpus linguistic tools which are employed in lexicographic work. The second part of the thesis comprises a collocational dictionary of English, Italian and Polish banking law. It is created with the aid of AntConc 3.4.3 concordance programme and it consists of three partially autonomous parts, containing Polish, English and Italian collocations respectively. The entries in each of the dictionary parts contain cross-references to entries in the two other parts of the dictionary. The dictionary compilation process as well as the dictionary structure are presented in detail in Chapter 5 of this thesis. Besides, Chapter 4 contains a description of the employed corpus, consisting of Polish, English and Italian normative acts which regulate the activity and organisation of banks. The conclusions consist, inter alia, of a review of problems encountered in the dictionary compilation process as well as some suggestions for other dictionary authors. Besides, they contain a description of Polish, English and Italian language of banking law, most of all in terms of lexical and collocational features. Hopefully, the thesis will contribute to the creation of a useful resource for law and banking professionals as well as constitute a guide for those who aspire to create multilingual dictionaries of specialized collocations.