Integracja regionalna w Azji Wschodniej

Praca doktorska poświęcona jest ontologii integracji regionalnej w Azji Wscohdniej. Autor zawarł w niej swoją propozycję przewartościowania głównych nurtów teoretycznych odnoszących się do problemu integracji regionalnej. Uzyskał synkretyczne instrumentarium teoretyczne służebne wobec zdefiniowania struktur głębokich integracji w Azji Wschodniej. Traktując ontologię nadrzędnie wobec epistemologii, autor odchodzi od pozytywistycznej filozofii nauki na rzecz realizmu naukowego (RN). Rozdział pierwszy, zatytułowany „Teoria integracji regionalnej: nowa perspektywa” ma za zadanie położenie teoretycznych podwalin pod te dociekania w zgodzie z SR. W jego pierwszym podrozdziale – „Drogi wyjścia z teoretycznego impasu” - autor przywołuje opinie badaczy zajmujących się badaniem regionów świadczące o ich niezadowoleniu z obecnego stanu tej sekcji nauki o stosunkach międzynarodowych oraz stawia zgodną z przywołanymi sugestiami diagnozę dzisiejszego stanu teorii integracji regionalnej, wstępnie wskazując przyjęcie innej niż dotychczas filozofii nauki – realizmu naukowego – jako możliwego sposobu na przełamanie impasu. Następnie w podrozdziale „Realizm naukowy: obietnica nowego otwarcia” przedstawia główne założenia i postulaty związane z tą filozofią nauki, wskazując na jej przewagi zarówno w stosunku do pozytywizmu, jak i postpozytywizmu i starając się dowieść, że jest on całościową alternatywą dla obu, „trzecią drogą” a nie „drogą pośrednią”, jak chciał Alexander Wendt. W celu operacjonalizacji tego podejścia na potrzeby badań podjętych w pracy autor stara się zaproponować uzupełnienie warstwy ontologicznej nauki o stosunkach międzynarodowych poprzez „Powrót do socjologicznych korzeni nauki o stosunkach międzynarodowych”, tak też tytułując ten podrozdział. W podrozdziale „Integracja regionalna w realistycznej ontologii” stara się na nowo zdefiniować pole znaczeń tego terminu, które byłoby zgodne z jej teorią opartą na wskazaniach realizmu naukowego. W piątej już sekcji tego rozdziału, zatytułowanej „Teorie integracji regionalnej: krytyka i adaptacja” autor w kolejnych jej sekcjach szczegółowych zajmuje się odczytaniem tekstów kanonicznych dla teorii integracji regionalnej w sposób, który wyznacza ich pole zgodności z przyjętymi ramami metateoretycznymi i możliwości ich adaptacji na potrzeby dociekań ontologicznych pracy. Autor zaliczył do nich głównie pozycje definiujące takie nurty refleksji na temat integracji jak funkcjonalizm, transakcjonizm, różne odmiany instytucjonalizmu (m.in. liberalne podejście międzyrządowe) oraz neo-, neo-neo- i post-funkcjonalistyczne ujęcia, syntezy i trawestacje, analizując je mniej więcej w zgodzie z chronologią rozwoju tych nurtów. Rozdział zamyka refleksja nad adekwatną metodologią pracy, zreferowana już w autoreferacie. Rozdział drugi, zatytułowany „Genealogia ‘Azji Wschodniej’” poprzedzony jest refleksją na temat przedmiotu podjętych w nim genealogicznych dociekań - Azji Wschodniej jako geografii wyobrażonej, z oznaczeniem pułapek związanych ze stosowaniem tego terminu w stosunku do opisywania rzeczywistości, w której on jeszcze nie istniał, ale w której były korzenie jego wyłonienia jako sposobu definiowania regionu. Autor zajął się następnie dwoma „precedensami jedności” regionu. W podrozdziale „Chiny: siła trybutarnego imperium a geografie wyobrażone” przeprowadził on badania nad relacją między chińskim projektem systemu trybutarnego a ewoluującą postacią związków integracyjnych Chin z dwoma jego morskimi peryferiami – Południowym Oceanem (Nanyang) oraz Morzem Wschodnim (Donghai), które wyznaczyły pierwotne ramy przestrzenne, polityczne, gospodarcze i kulturowe dla wyobrażenia Azji Wschodniej, Autor przeznaczył obu obszarom wyróżnione sekcje. Podrozdział „Japonia: wyobrażenie Azji Wschodniej” poświęcony jest przede wszystkim opisaniu przebiegu dyskursu filozoficznego i ideologicznego, który doprowadził do zdefiniowania Azję Wschodniej w stopniu, w którym stała się ona podstawowym desygnatem geograficznym wojennego japońskiego projektu regionalnego – Strefy Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej. Na koniec rozbudowanego rozdziału autor formułuje wnioski cząstkowe umożliwiające dalszy wywód. Rozdział trzeci, „Ekonomia polityczna wschodnioazjatyckich modeli integracji”, to studium ekonomii politycznej zarysowanych już „precedensów jedności” oraz poszukiwanie adekwatnych sposobów charakteryzacji obecnej jej postaci. We wprowadzeniu do niego autor zastrzega swoją niechęć do nakładania na wywód normatywnych miar dostępnych teorii integracji gospodarczej, które bardziej skupiają się na postulowaniu stanów optymalnych niż adekwatnym opisaniu rzeczywistości, w pierwszych dwóch podrozdziałach ponownie stosując głównie krytyczną analizę historyczną. W podrozdziale „Model trybutarny” autor przedstawia kolosalną jego zdaniem rolę, jaką diaspora chińska i jej trudne relacje z imperialnym chińskim centrum miały w basenach mórz Azji Wschodniej dla zdefiniowania rzeczywistej postaci integracji ekonomicznej regionu. Rozważania na ten temat kontynuowane są w podrozdziale „Gankō keitai (Klucz dzikich gęsi), w którym autor prezentuje daleko idącą konwergencję między integracyjną spuścizną systemu trybutarnego a realizowanym przez podmioty japońskie przed i po II wojnie światowej hierarchicznym regionalnym podziałem pracy. Stwierdzając erozję również tego modelu integracji na przełomie XX i XXI w. autor w kolejny podrozdziale: „W poszukiwaniu obecnego modelu” odwołuje się do badań ilościowych na strukturami handlu regionalnego. Wyciągnąwszy wnioski ze wcześniejszych dociekań, szczególną uwagę poświęca on pozycji w nich diaspory chińskiej. Rezultaty zastosowanych algorytmów faktycznie w dużej mierze wskazują na wytworzone przez nią powiązania ekonomiczne jako centralne dla zaawansowanego stadium integracji handlowej w regionie. Tym samym uzasadnione wydaje się wyodrębnianie diaspory chińskiej jako osobnego obiektu dociekań nad integracją w Azji Wschodniej. Jej rola, postrzegana w dotychczasowych opracowaniach naukowych na ten temat jako służebna wobec ChRL (np. koncepcja Wielkich Chin), zdaje się być znacznie bardziej autonomiczna. Rozdział czwarty, „Polityki instytucjonalizacji integracji w Azji Wschodniej”, jest przedstawieniem ewolucji postaw i strategii integracyjnych podmiotów osadzonych w strukturach państwowych i międzynarodowych tego regionu. Autor uwzględnił kolejno podmioty działające przez struktury ASEAN, Japonii, USA, Chin i Korei Południowej, kolejność podrozdziałów im poświęconych ustawiając nie według ich obecnego znaczenia dla procesu integracji, lecz na rzecz klarowności, uzależnionej od chronologicznej prezentacji faktów. Analizę podmiotowości poprzedza krótki podrozdział definiujący poszukiwane w rozdziale formy jej przejawiania, zatytułowany „Instytucjonalizacja i socjalizacja jako mechanizmy kauzalne.” W podsumowaniu autor odnosi się do rezultatu swoich dociekań w trzech wymiarach. Ocenia skuteczność perspektywy teoretycznej przyjętej w pracy na rzecz weryfikacji postawionej tezy; formułuje hipotezę o polihierarchicznym modelu integracji wschodnioazjatyckiej i proponuje szereg związanych z nią hipotez szczegółowych, które mogą być podstawą dalszych badań; syntetycznie charakteryzuje stan obecny integracji.

The doctoral dissertation is dedicated to an inquiry into ontology of regional integration in East Asia. Its author presented his proposal for re-evaluation of the main theoretical schools relating to the problem of regional integration. He attained a syncretised theoretical tool box subservient to defining deep structures of integration in East Asia. Considering ontological questions prior to epistemology, the author abandons the positivist philosophy of science and endorses Scientific Realism (SR). The first chapter titled “Regional integration theory: a new perspective” is aimed at laying a theoretical groundwork for inquiries into regional integration in accord with SR. In its first section, “The paths out of theoretical deadlock” the author presents opinions of researchers focused on the studies of regions which prove their displeasure about the current state of research in this part of the discipline of International Relations (IR). He points to SR as a way to revitalise the theoretical inquiry into integration. In the next section, “Scientific Realism: a promise of a new opening” he presents the chief premises and demands related to this philosophy of science pointing to its advantages over both positivism and post-positivism, trying to prove that it is a comprehensive alternative to both, a third way, not a via media as Alexander Wendt defined SR. For the aim of adjusting this approach to the requirements of inquiries undertaken in this dissertation the author tries to offer appending the ontological layer of the discipline of IR by “The return to the sociological roots of IR science.”, as he names this section. In the next one, “Regional integration in realist ontology”, he tries to redefine the field of meaning of the term in a way to make it compatible with a theory based on the precepts of SR. In the fifth section, “Regional integration theories: critique and adaptation” the author devotes following subsections to rereading the canonical texts for regional integration theory in a way which allows for delineating the extent of their compatibility with meta-theoretical premises of the dissertation and for using them for the purpose of following ontological inquiries. He related mainly to those seminal works which define such veins of thought on integration like functionalism, transactionism, various types of institutionalism (along with liberal intergovernmental approach) as well as neo-, neo-neo- and post-functionalist takes, syntheses and travesties, analysing them roughly in accord with chronology of their development. The chapter ends with remarks on the appropriate methodology for the dissertation. The second chapter, „Genealogy of East Asia” is preceded by remarks on the very subject of genealogical inquiries in it, namely East Asia as an imagined geography and on the possible pitfalls in applying this term to realities where it did not yet exist, but in which it was rooted as a way to define the region. The author then focused on two precedents of unity in the region. In the section “China: the power of the tributary empire and imagined geographies” he researched the relation between the Chinese project of a tributary system and the evolving form of China’s ties with its two maritime peripheries – the Southern Ocean (Nanyang) and the East Sea (Donghai), which defined the initial special, political, economic and cultural boundaries for imagining East Asia. Nanyang and Donghai were analysed separately. The section „Japan: imagining East Asia” was primarily devoted to describing the evolution of philosophical and ideological discourse in Japan that led to defining East Asia to an extent in which it became the foremost geographical designate of its wartime regional project – Greater East Asia Co-prosperity Sphere. The author finished the chapter with partial conclusions that allow for further inquiry. The third chapter, „Political economy of East Asian models of integration” is a study of political economy of precedents of unity outlined in the previous chapter as well as search for an adequate ways to characterise its current form. In a short introduction to it the author notes his reluctance to apply normative benchmarks of available theories of economic integration on his inquiry as they focus more on demanding optimal states than on credible description of reality. Therefore in the first two sections of the chapter he resorts mostly to crucial historical analysis. In the one named “The tributary model” he reveals a colossal role which in his opinion the Chinese diaspora and its difficult relations with the Chinese imperial centre has played in the East Asian seas in shaping the real form of economic integration of the region. These lines of inquiry are continued in „Gankō keitai” (Flying Geese) section, in which the author reveals a far-reaching convergence between the heritage of integration within the tributary system and the hierarchical division of labour realized by Japanese agency before and after World War II. Discerning erosion of the latter model of integration at the turn of 20th and 21st centuries, in the following section “In search for a current model” the author resorts to quantitative methods of regional structures of trade. Having drawn conclusions from earlier inquiries a special attention is paid to the position of Chinese disapora in those structures. The outcomes of applied algorithms point to the diaspora-related economic ties as central to the advanced stage of trade integration in the region. Therefore it seems merited to consider the Chinese disapora a distinct object of inquiry on integration in East Asia. Its role, often perceived as subservient to the People’s Republic of China in many works (the idea of Great China) seems to be far more autonomous. The fourth chapter „Policies of institutionalising integration in East Asia.” is a presentation of evolution of dispositions and strategies of agents positioned in the state and interstate structures of the region. In his analysis the author included the agents acting through the structures of ASEAN, Japan, the US, the PRC and South Korea. The order of sections devoted to them is set for the purpose of clarity, depending on chronological presentation of facts, rather than because of any ranks of their contemporary impact on integration process. The analysis of agency is preceded by a short introduction in which its forms sought in the chapter are defined. It is titled “Institutionalisation and socialisation as causal mechanisms.” In the summary the author relates to the results of his inquiry in three dimensions. First, he evaluates the efficacy of the theoretical perspective adopted in the work for verification of the thesis. Second, he puts forward a hypothesis that the current model of East Asian integration is poli-hierarchical and as a consequence he offers several detailed hypotheses who can become a subject of further inquiry. Third, he briefly describes the current condition of regional integration in East Asia.