Surogacja. Problem macierzyństwa zastępczego w kontekście handlu dziećmi

Macierzyństwo zastępcze to instytucja, w której kobieta zwana surogatką godzi się na przyjęcie do swojej macicy zapłodnionej in vitro komórki jajowej lub zapłodnienie jej własnej komórki jajowej drogą inseminacji, umożliwienie rozwoju płodu w swoich drogach rodnych, urodzenie dziecka, a następnie przekazanie go parze, która zamówiła je na podstawie umowy. Porozumienie zawarte przez kobietę i parę powoduje rozdzielenie od siebie macierzyństwa biologicznego, genetycznego oraz socjologicznego. Wyróżnia się macierzyństwo zastępcze całkowite oraz częściowe. Całkowite odznacza się tym, że zarówno komórka jajowa, jak i nasienie pochodzą od przyszłych rodziców socjologicznych lub z innego źródła, jakim może być anonimowe dawstwo komórek czy nasienia. W takim przypadku matka zastępcza nie jest powiązana genetycznie z dzieckiem, które ma urodzić. Częściowe zakłada natomiast, że wykorzystana zostaje komórka jajowa surogatki . Surogacja może występować w dwóch wariantach. Mogą być to odmiany: komercyjna i altruistyczna. Pierwsza z nich zakłada pobieranie wynagrodzenia za urodzenie dziecka przez matkę zastępczą, druga natomiast odznacza się tym, że surogatka nie otrzymuje pieniędzy za przekazanie dziecka parze. W przypadku altruistycznego macierzyństwa zastępczego możliwe jest jednak pobieranie pieniędzy na cele związane z utrzymaniem ciąży takie jak badania czy potrzebne leki . Macierzyństwo zastępcze stwarza problemy definicyjne, prawne oraz etyczne. Istnienie instytucji sprawia, że nie jest oczywistym, kogo powinno nazywać się matką, a na znaczeniu traci rzymska zasada mater semper certa est. Do pewnego czasu uważano, że matka jest zawsze pewna i jest nią kobieta, która dziecko urodziła. Wraz z rozwojem wspomaganej prokreacji pewność zanikła . Problemy prawne wynikają zaś z tego, że kwestia macierzyństwa zastępczego nie jest jednolicie uregulowana. Wobec tego każde państwo reguluje aspekty związane z ciążą zastępczą samodzielnie. W przypadku Polski nie ma bezpośredniego zakazu praktykowania macierzyństwa zastępczego, jednak istnieją przepisy prawne, które pośrednio wykluczają taką możliwość. Dodatkowo macierzyństwo zastępcze budzi wśród społeczeństwa kontrowersje i pojawiają się wątpliwości co do tego, czy praktyki te są słuszne .

Surrogate motherhood is an institution in which a woman, known as a surrogate, agrees to accept an in vitro fertilized egg into her uterus or fertilize her own egg by insemination, allow the fetus to develop in her reproductive tract, give birth to the child, and then hand it over to the couple who ordered it by agreement. The agreement between the woman and the couple results in the separation of biological, genetic and sociological motherhood. A distinction is made between total and partial surrogacy. Complete is characterized by the fact that both the egg cell and sperm come from the prospective sociological parents or from another source, which may be an anonymous donation of cells or sperm. In this case, the surrogate mother is not genetically related to the child to be born. Partial, on the other hand, assumes that the egg cell of the surrogate is used . Surrogacy can come in two variants. There can be commercial and altruistic varieties. The former assumes that the surrogate mother is paid for the birth of the child, while the latter is characterized by the fact that the surrogate does not receive money for giving the child to the couple. In the case of altruistic surrogacy, however, it is possible to collect money for the purpose of maintaining the pregnancy such as research or needed medication . Surrogate motherhood poses definitional, legal and ethical problems. The existence of the institution makes it not obvious who should be called a mother, and the Roman principle of mater semper certa est loses its importance. Until some time ago, it was thought that the mother was always certa and was the woman who gave birth to the child. With the development of assisted procreation, certainty has disappeared . Legal problems, on the other hand, arise from the fact that the issue of surrogacy is not uniformly regulated. In view of this, each state regulates aspects of surrogate pregnancy independently. In the case of Poland, there is no direct ban on the practice of surrogacy, but there are legal provisions that indirectly exclude this possibility. In addition, surrogacy is controversial among the public and there are doubts as to whether the practice is right .