Transfery uzbrojenia jako narzędzie polityki zagranicznej mocarstw. Analiza przypadków Stanów Zjednoczonych Ameryki, Federacji Rosyjskiej oraz Chińskiej Republiki Ludowej

Celem rozprawy „Transfery uzbrojenia jako narzędzie polityki zagranicznej mocarstw. Analiza przypadków Stanów Zjednoczonych Ameryki, Federacji Rosyjskiej oraz Chińskiej Republiki Ludowej” było zbadanie, jakie czynniki decydują o tym, że dane mocarstwo może wykorzystywać transfery uzbrojenia jako narzędzie swojej polityki zagranicznej oraz analiza celów polityki zagranicznej, które realizuje ono w ten sposób. Jej zadaniem było wskazanie, w jakich sytuacjach mocarstwa gotowe są do nieprzestrzegania zobowiązań międzynarodowych lub postępowania wbrew deklarowanym wartościom polityki zagranicznej. Analizie poddane zostały polityki zagraniczne trzech mocarstw – Stanów Zjednoczonych Ameryki, Federacji Rosyjskiej oraz Chińskiej Republiki Ludowej – a więc największych eksporterzy uzbrojenia na świecie, którzy poprzez swoją politykę w zakresie transferów broni w istotny sposób wpływają na międzynarodowe bezpieczeństwo oraz siłę reżimów międzynarodowych z zakresu kontroli zbrojeń i nieproliferacji. W pierwszym rozdziale pracy zbadano międzynarodowe instytucje regulujące transfery uzbrojenia w świetle przyjętego w pracy podejścia badawczego – instytucjonalizmu racjonalnego wyboru. Kolejny rozdział poświęcony został funkcji transferów uzbrojenia jako jednego z narzędzi polityki zagranicznej. Przedstawione zostały w nim relacje pomiędzy interesami narodowymi, celami polityki zagranicznej oraz jej narzędziami, jak również wskazane zostały cele polityki zagranicznej, których realizacji mogą służyć transfery broni. Rozdział trzeci prezentuje wyniki analiz dotyczących relacji pomiędzy transferami uzbrojenia a bezpieczeństwem państwa i bezpieczeństwem międzynarodowym oraz potencjalne negatywne konsekwencje transferów broni. W rozdziale IV przeanalizowano możliwości wykorzystywania transferów uzbrojenia jako narzędzia polityki zagranicznej przez poszczególne mocarstwa. Autorka wyodrębniła cztery czynniki warunkujące możliwość wykorzystywania transferów uzbrojenia jako narzędzia polityki zagranicznej. Należą do nich: 1) pozycja w porządku międzynarodowym, 2) pozycja na międzynarodowym rynku uzbrojenia, 3) stopień zależności ekonomicznej przemysłu zbrojeniowego od eksportu uzbrojenia oraz 4) przygotowanie instytucjonalne gwarantujące udział podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki zagranicznej w podejmowaniu decyzji o transferach uzbrojenia za granicę. Ostatnie trzy rozdziały pracy poświęcono politykom zagranicznym wybranych państw w zakresie transferów broni – przeprowadzone studia przypadku posłużyły weryfikacji praktyk mocarstw w zakresie wykorzystywania transferów uzbrojenia w celach politycznych. W toku przygotowywania rozprawy zweryfikowana została główna hipoteza pracy głosząca, że: Im ważniejsze są relacje z odbiorcą transferów uzbrojenia dla realizacji interesów mocarstwa, tym w większym stopniu będzie ono skłonne dokonywać transferów sprzecznych z zobowiązaniami międzynarodowymi lub deklarowanymi wartościami polityki zagranicznej. Polityki mocarstw skutkowały osłabieniem międzynarodowych reżimów nieproliferacyjnych oraz sprzyjały powstawaniu zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Badania potwierdziły, że transfery broni mogą służyć realizacji szerokiej gamy celów polityki zagranicznej mocarstwa: budowaniu sojuszy, wspieraniu państw, z którymi nie łączy dostawcy umowa sojusznicza, wpływaniu na sytuację regionalną, czy umożliwianiu eksporterowi uzyskania dostępu do terytorium odbiorcy i znajdujących się na nim surowców naturalnych.

The aim of the dissertation “Arms transfers as foreign policy tool of powers. Case studies of the United States of America, the Russian Federation and the People’s Republic of China” was to examine the factors determining whether a power can use arms transfers as a tool of its foreign policy, and to analyse its foreign policy objectives which it strives to accomplish using this tool. In addition, the goal was to determine in which situations the powers are willing to fail to comply with international obligations or to act against the declared values of their foreign policy in the field of arms exports. The subject of the analysis was policies of three major powers – the United States of America, the Russian Federation and the People's Republic of China – as they are the largest arms exporters in the world. Through their arms transfers policy they have a significant impact on international security and the strength of international arms control and non-proliferation regimes. First chapter of the dissertation discussed institutional legal and political framework for arms transfers decision-making. The next chapter presents the functions of arms transfers as the foreign policy tools. Certain foreign policy objectives which might be achieved through arms sales are also evaluated. Third chapter includes the analysis of the importance of arms transfers for state security and international security and also identifies potential negative consequences of arms sales. Chapter IV contains an assessment of the potential of the three powers to use arms transfers in an instrumental way. Each of them has been verified for its position in the international order, the position on the international arms trade market, the economic dependence of its arms industry on export and institutional preparedness to use arms sales as a foreign policy tool. In the three final chapters the author discusses the foreign policies of the United States of America, Russian Federation and People’s Republic of China in regard to arms transfers. Each chapter contains case studies aiming at verifying whether the given power uses arms transfers as a tool of foreign policy and in which situations it would be inclined to bear the negative consequences of transfer decisions. The conducted analysis allowed to verify main the main hypothesis that: The more important is the relationship with the recipient state for the national interests of the power, the greater will be the power’s willingness to make transfers contradictory with its international obligations or declared foreign policy values. Powers’ politics resulted in the weakening of international non-proliferation regimes and fostered threats to international security. In the course of the research the arms transfers were confirmed to be an important tool of foreign policy of analysed powers. They are used to build alliances, but also to support recipient without risk of becoming entrapped in an unwanted conflict due to the client’s policy. They can be used to influence situation in given region and as an expression of support for the government of the state or disapproval of the actions of its opponent. Arms transfers, as well as the threat of their suspension, can be used as a means of exerting pressure to change importer’s policy. The possible gains for the exporter would be e.g. the concession to use the recipient's territory or affordable access to raw materials.