Restytucja dóbr kultury a dobro wspólne w okresie transformacji

W Polsce po obaleniu komunizmu w 1989 r. nie przeprowadzono systemowej reprywatyzacji, czego efektem jest pozostawanie w rękach państwa wielu dóbr kultury, które w świetle prawa własności powinny powrócić do dawnych właścicieli. W myśl sprawiedliwości transformacyjnej powinna nastąpić ich restytucja, lecz z drugiej strony jako uzasadnienie dla ich zachowania przez instytucje państwowe przywołuje się konstytucyjną zasadę dostępu do dóbr kultury. Jednak państwo nie w pełni wywiązuje się ze swego zobowiązania i nie zapewnia równego i powszechnego dostępu do wszystkich zabytkowych przedmiotów. Postuluje się zatem rozwiązania, które połączą zwrot własności z umożliwieniem niedestrukcyjnej konsumpcji wartości owych dóbr przez inne osoby. Opierają się one o zasadę dobra wspólnego, które jako meta-zasada konstytucyjna może pozwolić rozstrzygnąć konflikt między własnością a dostępem do dóbr kultury.

In Poland, after falling down of the communism in 1989 there was no systemic reprivatisation mandated, what resulted in resting many cultural objects in the hands of the state (which in the light of property right should be disgorged to the former owners). Under the rules of transitional justice restitution should be hold, but on the other hand, there is a constitutional rule of access to the products of culture that is shown as a justification of keeping them by the publicly-funded institutions. However, the state does not always manage to guarantee equal access to all monuments. So there appear some postulates to combine the disgorgement of the property with making the non destructive consumption of the value of these goods possible. They are based on the rule of common good, which is a meta-rule helping to solve the conflict between the right of property and the right to access to the products of culture.