Nazwy własne w Arce czasu Marcina Szczygielskiego – analiza onomastyczna

W niniejszej pracy poddałam analizie nazwy własne, wyodrębnione z powieści dla młodzieży Marcina Szczygielskiego Arka czasu. Omówiłam 164 onimy, występujące w różnych formach i z różną frekwencją, w tym głównie nazwy postaci oraz miejsc autentycznych. Utwór osadzony w realiach okupowanej Warszawy, głównie w getcie warszawskim, ukazuje losy młodego chłopca, Rafała Grzywińskiego, który, inspirowany dziełami H. G. Wellsa i Juliusza Verne’a, ucieka w świat wyobraźni, aby przetrwać brutalne warunki życia w getcie. W pracy zbadałam rolę nazw własnych – antroponimów, toponimów, chrematonimów, choronimów oraz kosmonimów – w budowaniu świata przedstawionego oraz ich funkcje identyfikacyjne, symboliczne i edukacyjne. W utworze obecne są liczne postaci autentyczne, związane z gettem warszawskim oraz okupowaną stolicą (np. Janusz Korczak, Bela Gelbard czy Ina Benita) oraz bohaterowie, znani z innych utworów literackich (np. Podróżnik w Czasie i Uina z Wehikułu czasu H. G. Wellsa). W części teoretycznej opisałam zakres oraz strukturę pracy. Omówiłam szczegółowo także zgromadzony materiał badawczy oraz aktualny stan badań. W pozostałych częściach pracy skupiłam się na analizie każdej z kategorii nazw własnych. Analiza wykazała, że Szczygielski z dużą precyzją odwzorowuje topografię wojennej Warszawy, tworząc realistyczny obraz historyczny, co nadaje powieści walorów autentycznych i edukacyjnych. Autor umiejętnie wykorzystuje nazwy własne, by wzbogacić fabułę oraz dostarczyć młodym czytelnikom wiedzy o historii, geografii i społeczeństwie.

In this thesis, I analyzed proper names extracted from Marcin Szczygielski's young adult novel Arka czasu. I discussed 164 onomastic elements appearing in various forms and with varying frequencies, primarily focusing on the names of characters and authentic places. Set in the realities of occupied Warsaw, mainly in the Warsaw Ghetto, the novel depicts the fate of a young boy, Rafał Grzywiński, who, inspired by the works of H. G. Wells and Jules Verne, escapes into a world of imagination to survive the brutal conditions of life in the ghetto. In this study, I examined the role of proper names — anthroponyms, toponyms, chrematonyms, choronyms, and cosmonyms — in constructing the fictional world and their identificatory, symbolic, and educational functions. The novel features numerous real-life figures associated with the Warsaw Ghetto and occupied Warsaw (e.g., Janusz Korczak, Bela Gelbard, and Ina Benita) as well as characters known from other literary works (e.g., the Time Traveller and Weena from H. G. Wells' The Time Machine). In the theoretical section, I described the scope and structure of the thesis. I also provided a detailed discussion of the collected research material and the current state of research. In the subsequent sections, I focused on analyzing each category of proper names. The analysis demonstrated that Szczygielski meticulously recreates the topography of wartime Warsaw, creating a realistic historical portrayal that lends the novel authenticity and educational value. The author skillfully uses proper names to enrich the narrative and provide young readers with knowledge about history, geography, and society.