Strategie nadawcze wideoblogerów prowadzących kanały popularnonaukowe w serwisie YouTube.pl

Celem rozprawy doktorskiej jest opis strategii stosowanych przez wideoblogerów zajmujących się popularyzacją wiedzy za pośrednictwem serwisu YouTube.pl. Analiza materiału pozwala odpowiedzieć na pytanie, jakie środki językowe wykorzystują nadawcy, aby zainteresować widzów tematyką naukową, ukazuje więc pośrednio sposób realizacji współczesnego stylu popularnonaukowego. Temat pracy wpisuje się w nurt badań nad współczesną polszczyzną w Internecie. Materiał badawczy stanowią wideoblogi popularnonaukowe, wyodrębnione według kilku kryteriów – przynależności do serwisu YouTube, realizowania wyznaczników gatunkowych, tematyki popularnonaukowej oraz liczby subskrybentów. Analizie poddano 150 odcinków, pochodzących z kanałów: „SciFun”, „Polimaty”, „Nauka. To lubię”, „Mówiąc Inaczej”, „Historia bez cenzury” i „Uwaga! Naukowy bełkot”. Ze względu na nietypowy charakter analizowanego materiału zastosowano synkretyzm metodologiczny, pozwalający spojrzeć na badane zjawisko z różnych perspektyw. Kluczowe dla rozprawy pojęcie strategii podkreśla celowość podejmowanych działań językowych, co w wypadku przekazów medialnych wydaje się szczególnie istotne. Uwydatnia ono także procesualność tekstu jako struktury otwartej, negocjowanej przez komunikujące się podmioty.W części teoretycznej zostały omówione kolejno następujące zagadnienia: charakterystyka YouTube’a jako serwisu Web 2.0, wyznaczniki gatunkowe wideoblogu oraz cechy współczesnego stylu popularnonaukowego. Część analityczna zawiera opis wybranych strategii, realizowanych przez nadawców. Są to odpowiednio: tytuły, metatekst, kategoria osoby, autoprezentacja oraz odmiana potoczna.W wideoblogach upowszechniających wiedzę można odnaleźć większość wykładników współczesnego stylu popularnonaukowego. Część z nich to typowe cechy tej odmiany stylowej – m.in. przystępność, obrazowość i konkretność, subiektywny stosunek nadawcy do przekazywanej wiedzy czy jej fragmentaryczność. Wybór Internetu jako kanału przekazu oraz wideo jako sposobu wyrażania spowodował jednak szereg zmian mających na celu przystosowanie tradycyjnych sposobów popularyzacji do specyfiki nowych mediów i zmienionych oczekiwań odbiorców. Uwagę zwracają zwłaszcza elementy charakterystyczne dla współczesnych przekazów medialnych, takie jak: atrakcyjność, ekspresywność i komercjalizacja, które wpisują wideoblogi popularnonaukowe w obszar zjawiska edutainment – zwykle postrzeganego negatywnie.Obserwacja wideoblogów popularnonaukowych pozwala jednak stwierdzić, że ich autorzy potrafią przekazywać (często skomplikowaną) wiedzę naukową w atrakcyjnej formie, zachowując odpowiednie proporcje między edukacją i rozrywką.

The purpose of this doctoral dissertation is to describe strategies applied by video bloggers engaged in popularization of knowledge through the YouTube.pl service. Analysis of the material allows answering the question, which linguistic devices are used by senders to interest viewers in the scientific thematics, thus vicariously presenting the manner of realization of contemporary popular science style. The topic of this work enters into the strand of explorations of contemporary Polish language in the Internet. The research material consists of popular science video blogs extracted according to several criteria – belongingness to the YouTube service, realization of determinants of kind, popular science thematics, and the number of subscribers. 150 episodes derived from the channels: “SciFun”, “Polimaty”, “Nauka. To lubię”, “Mówiąc Inaczej”, “Historia bez cenzury” and “Uwaga! Naukowy bełkot”, were subject to analysis. Considering atypical nature of the analyzed material, methodological syncretism is applied, allowing watching the investigated phenomenon from different perspectives. The term ‘strategy’, which is essential for this dissertation, emphasizes advisability of undertaken linguistic actions what, in case of media transmissions, seems especially significant. This underlines also processuality of text as an open structure, negotiated by communicating subjects.In the theoretical part, the following issues are consecutively elaborated: characteristics of the YouTube as the Web 2.0 service, determinants of kind of video blogs, and features of contemporary popular science style. The analytical part contains description of selected strategies realized by senders. These are respectively: titles, metatext, category of person, self-presentation, and colloquial language variety.In the video blogs which promulgate knowledge, one can find majority of expressions of contemporary popular science style. Part of them are typical attributes of this version of style – i.a. approachability, figurativeness and definiteness, subjective relation of a sender to the forwarded knowledge, or its fragmentality. However, selection of the Internet as the channel of transfer and video as the way of expression caused a number of changes which were aimed at accommodation of traditional manners of popularization to specificity of new media and altered expectations of recipients. Attention is focused mainly on elements characteristic for modern media transfer, such as: attractiveness, expressiveness and commercialization, which embed the popular science video blogs in the area of the phenomenon called edutainment – usually perceived negatively.Nevertheless, observation of the popular science video blogs allows stating that their authors are able to provide (often complicated) scientific knowledge in attractive form, retaining appropriate balance between education and entertainment.