Ubezpieczenia społeczne pracowników administracji publicznej. Studium porównawcze z uwzględnieniem pracowników instytucji Unii Europejskiej

Praca niniejsza ma na celu: 1. Ustalenie badawcze podobieństw i różnic pomiędzy systemami zabezpieczenia społecznego obowiązującymi powszechnie oraz obejmującymi pracowników administracji publicznej w wybranych państwach członkowskich Unii Europejskiej (są to: Zjednoczone Królestwo, Niemcy i Francja, jako trzy największe i najwyżej rozwinięte spośród nich; Belgia, na terytorium której ma siedzibę większość instytucji UE; Polska, gdzie niniejsza praca w zasadniczym stopniu powstała). 2. Przedstawienie aktualnego stanu ubezpieczeń społecznych pracowników administracji publicznej w wybranych państwach członkowskich UE i odniesienie do nich ubezpieczenia społecznego pracowników instytucji Unii Europejskiej (Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady UE, Komisji Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Banku Centralnego, Trybunału Obrachunkowego) poprzez analizę ewolucji rozwiązań prawnych w omawianym zakresie. Praca koncentruje się wokół podstawowej hipotezy, że ubezpieczenie społeczne pracowników instytucji Unii Europejskiej jest, prawnie rzecz biorąc, podobne systemom istniejącym w państwach członkowskich UE, z których wyrasta. Dotyczy to w szczególności systemów państw założycielskich byłej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, wśród których znalazły się trzy spośród państw wybranych na potrzeby niniejszej pracy: Niemcy, Francja i Belgia. Pracownicy instytucji Unii Europejskiej są (co pozostaje odbiciem regulacji „państw założycieli”) objęci odrębnym systemem ubezpieczenia zdrowotnego - Joint Sickness Insurance Scheme / Régime Commun d’Assurance Maladie (JSIS/RCAM) - a także zabezpieczeniem (funduszem) emerytalnym, zaś w niektórych przypadkach ubezpieczeniem od bezrobocia. Fakt ten pozostaje w związku z posiadaniem przez UE własnego prawa urzędniczego, wykształconego na bazie rozwiązań przeniesionych z poziomu państw członkowskich. Dokonanie w pracy szczegółowej analizy omawianych systemów ubezpieczeń społecznych pozwala na ustosunkowanie się do stawianych w niej hipotez odnoszących się do omawianego systemu na tle dogmatycznym i porównawczym. Już na wstępie pozwala ono również na weryfikację twierdzenia, że koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej stanowi trafny punkt wyjścia analizy systemu zabezpieczenia społecznego pracowników instytucji UE, a zarazem kluczowy element spajający tę analizę w jedną całość. W szczególności dokonane w pracy omówienie orzecznictwa powstałego w procesie stosowania JSIS/RCAM oraz funduszu emerytalnego pozwala bowiem dostrzec, że system ten de facto podlega procesowi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej. Wydaje się, że uznanie trafności wyjściowej hipotezy o materialnoprawnym podobieństwie systemu ubezpieczeń społecznych pracowników Unii Europejskiej do systemów obowiązujących w państwach członkowskich UE trzeba opatrzyć dodatkowym wskazaniem. Otóż podobieństwo to jest szczególnie wyraźne w odniesieniu do systemu francuskiego (przejęcie samej koncepcji odrębnego systemu obejmującego pracowników administracji, świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego w formie proporcjonalnego pokrycia kosztów) oraz belgijskiego (sposób organizacji administracji systemu). Należałoby zarazem wskazać względną „nieobecność” wpływów niemieckich (por. jednak odrębne rozwiązania w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego oraz kwestię wieku emerytalnego). W tym miejscu - w szczególności na tle uregulowań w zakresie emerytur - trzeba jednak również podkreślić „bismarckowski” charakter samych podstaw omawianych rozwiązań.

The thesis in question serves the following objectives: 1. To scholarly assess similarities and differences existing between social security systems applying both in general as well as specifically to the public servants in a selected group of Member States of the European Union. This group consists of: three biggest and most developed EU Member States, i.e. the United Kingdom, Germany and France; Belgium, which hosts the greatest number of EU institutions; Poland, where the thesis has been conceived. 2. To present the current state of affairs of social security for public servants in the selected EU Member States, as compared to social security for servants of the European Union, present in the European Parliament, European Council, EU Council, European Commission, Court of Justice of the European Union, European Central Bank and the Court of Auditors, through an analysis of the evolution of legal solutions applying therein. The thesis focuses on its central hypothesis, concerning the perceived material similarity of the EU system to these of its Member States. This refers in particular to the systems of the founding members of the former European Economic Community, which includes the aforementioned examples of Germany, France and Belgium. Officials and other servants of the European Union are (this stems from an exceptional solution in France as well as separate pension systems in Germany and Belgium) covered by a separate, Joint Sickness Insurance Scheme (JSIS) as well as a pension scheme and (in some cases) unemployment insurance scheme. This is connected to the fact that its own law applicable to its public servants exists at the UE level, being a result of application of solutions transferred from the Member State level. An analysis undertaken in the thesis of various social security systems allows for verification of certain hypotheses put forward therein. To commence with, however, it shows how JSIS and the pension fund in particular, form - in practice, through the European Court of Justice jurisprudence - a part of the EU social insurance systems co-ordination process, which formally applies only to the systems of each of the EU Member States. It would seem, that the departure-point hypothesis, concerning the perceived material similarity of the EU system to these of its Member States, would be generally positively verified. This has, however, to be qualified with a statement, that the similarity in question is particularly clear (as it has been repeatedly pointed out as far as both general rules and specific examples were concerned) in reference to some of these systems. These are the French (due to reception of the very idea of establishment of a separate system for civil servants, as well as to application of particular solutions taken over therefrom, e.g. of benefits taking the form of proportional coverage of costs) and Belgian - due to the very fact of establishment of many of the European Union institutions in this country, with the very practical necessity of precise alignment of both systems (esp. given that healthcare organisation has largely been left out of the EU system). The above has been concluded, while bearing in mind also the relative absence of German influence, except for its very general, though evidently “Bismarckian” founding principles