Duchowieństwo prawosławne w diecezji wołyńskiej 1917/21 – 1939
Abstract (PL)
Celem rozprawy jest analiza działalności, organizacji i funkcjonowania duchowieństwa prawosławnego w diecezji wołyńskiej w okresie międzywojennym. Pod uwagę wzięto duchowieństwo Kościoła prawosławnego dwóch wyższych stopni: biskupów i prezbiterów. Praca zarysowuje ich portret zbiorowy obejmujący m.in. ich działalność zawodową, stosunek do zjawisk społecznych i politycznych, edukacje (w tym studia), życie prywatne. Geograficznie, praca obejmuję obszar terytorium gubernii wołyńskiej w Imperium Rosyjskim, następnie województwa wołyńskiego w okresie 1917/21-1939. Autor sięgnął po źródła archiwalne i biblioteczne zgromadzone w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwach Państwowych w Łucku i Tarnopolu, Prawosławnym Archiwum Metropolitalnym w Warszawie i Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Ważnymi źródłami były prasa okresu międzywojennego, źródła normatywne, wydawnictwa statystyczne, pamiętniki. Wykorzystano także wielojęzyczną literaturę problemu. Dystertacja składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym (Zarys dziejów Kościoła i duchowieństwa prawosławnego na Wołyniu do 1939 roku) omówiono historię powstania diecezji wołyńskiej. Rozdział drugi, zatytułowany Struktura organizacyjno-prawna duchowieństwa prawosławnego w diecezji wołyńskiej w okresie międzywojennym przedstawiono system funkcjonowania diecezji wołyńskiej w tytułowym okresie, uwzględniając aspekt prawny działalności diecezji. Rozdział trzeci (Wyższa hierarchia duchowna w eparchii wołyńskiej w okresie międzywojennym) został poświęcony przedstawicielom wyższego duchowieństwa, następny zaś (Kadra kierownicza) funkcjonowaniu wyższego aparatu administracyjnego (członkowie konsystorza, dziekani i ich pomocnicy, śledczy duchowni, ojcowie duchowni dekanatów). Rozdział piaty (Duchowieństwo parafialne w diecezji wołyńskiej 1917/21-1939) prezentuje działalność duchowieństwa parafialnego na poziomie lokalnym oraz jego relacje z wiernymi, władzami, organizacjami politycznymi i społecznymi. W tej części podjęto również próbę nakreślenia portretu zbiorowego tej części duchowieństwa (liczba, wykształcenie, sytuacja prawna, życie codzienne, stan materialny). Rozdział ostatni (Prawosławne placówki oświatowe Wołynia i problem kształcenia kadry duchowieństwa) przedstawia działalność seminarium i szkół duchownych w Krzemieńcu i Dermaniu.