Status prawno-podatkowy kontrolowanej jednostki zagranicznej w podatku dochodowym

Tematem rozprawy doktorskiej są regulacje kontrolowanych spółek zagranicznych (CFC). Regulacje CFC są ważnym narzędziem legislacyjnym, które pozwala zapobiec prawnemu przenoszeniu dochodu podlegającego opodatkowaniu do krajów o niskim poziomie opodatkowania, nakazując przypisać kwoty odpowiadające wysokości wytransferwanego dochodu do podstawy opodatkowania podatnika (osoby kontrolującej). Podstawowa teza badawcza niniejszej rozprawy osadza się na stwierdzeniu, iż istnieje istotny deficyt regulacyjny w ramach aktualnie obowiązujących polskich regulacji CFC. Konstrukcja tych przepisów nie zapewnia skutecznego mechanizmu przeciwdziałającego unikaniu opodatkowania przy wykorzystaniu konstrukcji spółki CFC z uwagi na liczne defekty konstrukcyjne oraz luki prawne. Autor zidentyfikował dwadzieścia pięć takich podstawowych defektów i luk. Drugą tezą do wykazania w rozprawie było twierdzenie, że polska Ustawa zasadnicza oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska nie wprowadzają zasadniczo ograniczeń w zakresie konstrukcji regulacji CFC. Autor miał na celu wykazanie, że zasada sprawiedliwości podatkowej stosowana abstrakcyjnie jako miara standardu konstytucyjności, czytana zarówno w wymiarze materialnym, jak i proceduralnym, nie stanowi ograniczenia w stosowaniu regulacji CFC w wersji przewidzianej przez obowiązujące w Polsce prawo podatkowe. Jeśli chodzi o umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, identyczna konkluzja dotycząca braku ogólnego konfliktu między regulacjami CFC a tymi traktatami opiera się na licznych argumentach wypływających z literalnej interpretacji poszczególnych postanowień tych konwencji, co znajduje poparcie w oficjalnym stanowisku OECD zawartym w komentarzu do Konwencji Modelowej OECD. Ponadto, autor postawił teże, że jeszcze przed wprowadzeniem Dyrektywy przeciwko unikaniu opodatkowania (Dyrektywy ATA) państwa członkowskie UE miały więcej swobody w stosowaniu regulacji CFC w sytuacjach wewnątrzwspólnotowych, tj. gdy spółki CFC były zlokalizowane w innych państwach członkowskich oferujących preferencyjne reżimy podatkowe. Na podstawie analizy orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności wyroku w sprawie Cadbury Schweppes, autor próbował argumentować, że walka z nadużyciami w UE nie jest ograniczona do przypadków, w których spółki CFC stanowią wyłącznie sztuczne struktury, tj. nieistniejące podmioty w praktyce. W przeciwieństwie do powszechnego poglądu podzielanego przez opinię publiczną, przedmiotowe wyroki dawały podstawę prawną do stosowania bardziej proporcjonalnego podejścia w regulacjach CFC. Powiązaną tezą do udowodnienia było twierdzenie, iż polskie ustawodawstwo CFC nie powinno iść śladem brytyjskich przepisów CFC odnośnie do sposobu określania dochodu podlegającego opodatkowaniu u podatnika (dochodu CFC), pozostając w tym zakresie oparte na mechanizmie pierwotnie wypracowanym w ramach amerykańskich regulacji CFC, przy czym rekomendowanym byłoby wdrożenie modelu amerykańskiego w pełni, które jest rozwiązaniem zdecydowanie bardziej precyzyjnym, a co za tym idzie bardziej proporcjonalnym do zamierzonego celu. Wreszcie, w oparciu o powyższe rozważania i bazując na doświadczeniu OECD z Projektu BEPS, autor zaproponował czterdzieści dwie zmiany natury de lege lata i de lege ferenda do polskich regulacji CFC, co uczyniłoby je bardziej wydajnymi i spójnymi. W pracy zastosowano następujące metody badawcze - metodę dogmatyczną, metodę teoretyczną, metodę porównawczą, metodę historyczno-prawną oraz metodę empiryczną. Dysertacja zawiera analizę następujących podstawowych materiałów źródłowych: aktów prawnych, interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanych przez organy podatkowe, wyroków sądowych, dokumentów instytucji międzynarodowych (OECD i UE), literatury prawniczej w formie książek, czasopism i artykułów internetowych , źródeł historycznych oraz wyniki badań przeprowadzonych w oparciu o wywiad kierowany.

The subject of the doctoral dissertation is the issue of controlled foreign company (CFC) regulations. CFC regulations are an important legislative tool allowing to prevent the legal relocation of taxable income to countries with low taxation by obliging the amounts corresponding to the transferred income to be claimed back to the tax base of the taxpayer (the controlling person). The basic research thesis of this dissertation is based on the statement that there is a significant regulatory deficit under the current Polish CFC regulations. The construction of these provisions does not ensure an effective mechanism to prevent tax avoidance using the CFC construction due to the numerous structural defects and legal gaps, which in turn may expose the state budget to significant losses due to reduced tax revenues. The author's identified the very basic twenty five such defects and gaps. The other thesis to demonstrate was that the Polish Constitution as well as the Polish double tax treaties do not generally introduce restrictions on the applications of the Polish CFC regulations. The author aimed to demonstrate that the tax justice standard applied in abstract as a measure of the standard of constitutionality, read both in the material and procedural dimension, does not constitute a constraint in the application of CFC regulations in the version envisaged by the current Polish tax laws. As regards the double tax treaties, identical conclusion on lack of the general conflict between the Polish CFC regulations and these treaties has basis in numerous arguments based on the literal interpretation of individual provisions of these conventions, supported by the official OECD’s position presented in the Commentary to the OECD Model Convention. The following thesis of the author was suggestion that even prior to the introduction of Anti-Tax Avoidance Directive (ATA Directive) the EU member states had more leeway in applying the CFC rules to intra-community situations, i.e. where CFCs were located in other member states offering preferential tax regimes. Based on the analysis of the European Court of Justice’s verdicts, in particular the Cadbury Schweppes judgement, the author tried to argue that fight against abuse within the EU does not to be limited to cases of CFCs constituting wholly artificial arrangements, i.e. non-existent entities in practice. Opposed to common view shared by the public, more proportional approach in the CFC regulations could have been applied and had good legal basis in these verdicts. The related thesis to prove was that the Polish CFC legislation should not follow the British CFC regime as regards the quasi-transfer pricing mechanism of determination of the taxable income of taxpayer (the CFC income), remaining in this respect based on the mechanism originally developed under the American CFC regulations, while the author recommended to implement the American model in full, i.e. switch from the current-in-force transactional-entity approach to pure version of the transactional approach. The latter approach is a more precise mechanism, and hence more proportional to the intended purpose. Finally, based on the above considerations and based on the experience of the OECD from the BEPS Project, the author proposed forty two changes of de lege lata and de lege ferenda nature to the Polish CFC regulations which would make them more efficient and consistent. The following research methods were applied in the work - dogmatic method, theoretical method, comparative method, historical-legal method and empirical method. The dissertation contains an analysis of the following basic source materials: legal acts, interpretation of tax law regulations issued by tax authorities, court verdicts, documents of international institutions (the OECD and the EU), legal literature in the form of books, magazines and online articles, historical sources as well results of the research conducted based on the interviews.