Błędologia w glottodydaktyce białorutenistycznej

Niniejsza monografia wypełnia lukę w badaniach nad nauczaniem i uczeniem się języka białoruskiego jako obcego. Jak dotąd temat ten nie był kompleksowo opracowany nawet na Białorusi, tym bardziej w Polsce. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być z jednej strony sytuacja języka białoruskiego na Białorusi, który na tle drugiego języka urzędowego (rosyjskiego) był przez wiele lat marginalizowany i zepchnięty właściwie do roli języka pisanego. Sytuacja i polityka językowa na Białorusi zmienia się jednak obecnie pod wpływem różnych czynników, np. europeizacji świadomości Białorusinów (zwłaszcza młodego pokolenia), którzy podróżują po Europie, czy sytuacji konfliktu zbrojnego na Ukrainie, w obliczu którego władze białoruskie starają się podkreśli niezależność kulturową i językową od rosyjskiego sąsiada, co miałoby być też dodatkowym argumentem za utrzymaniem politycznej niepodległości kraju. Właśnie dlatego w pierwszym rozdziale rozprawy przedstawiono najważniejsze informacje z historii języka białoruskiego, często mało (albo wcale nie) znane polskiemu czytelnikowi. Zapoznanie się z kontekstem historycznym i socjolingwistycznym funkcjonowania białoruszczyzny pozwala lepiej zrozumieć złożone kwestie związane z nauczaniem i uczeniem się języka białoruskiego jako obcego. Rozdział drugi z kolei stanowi z jednej strony przegląd literatury przedmiotu, z drugiej zaś konstytuuje w istocie naukę zwaną glottodydaktyką białorutenistyczną. Jest to część pracy poświęcona rozważaniom teoretycznym, które właściwie nie miały jak dotąd szerszego opisu, ani nawet zdefiniowanych pojęć i terminów w literaturze dotyczącej języka białoruskiego jako obcego. Z tej właśnie przyczyny w rozdziale tym zaprezentowano różne definicje dziedziny zwanej glottodydaktyką białorutenistyczną oraz uporządkowano terminologię, np. sprecyzowano rozumienie terminów glottodydaktyka, glottodydaktyka białorutenistyczna, język ojczysty, język obcy, język drugi, język odziedziczony, język odzyskiwany itd. w porównaniu z definicjami i terminami stosowanymi w Polsce, na Białorusi i w Rosji. Są to celowe odniesienia do tzw. glottodydaktyki porównawczej, w kontekście której glottodydaktyka białorutenistyczna także nie była jak dotąd badana. W dalszej części rozprawy przedstawiono wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród uczących się języka białoruskiego jako obcego w Polsce, w różnych miastach i ośrodkach naukowo-dydaktycznych. Badano m.in. motywację i stosunek do nauki języka białoruskiego oraz rodzaj i rolę stereotypów na temat białoruszczyzny. Wyniki badań przełamują stereotypowe dotychczasowe spojrzenie na badane kwestie. Zaprezentowano także pomoce glottodydaktyczne wykorzystywane w nauce/uczeniu się języka białoruskiego. Ich ilość i różnorodność również przełamuje stereotypy na temat języka białoruskiego jako języka rzekomo niepopularnego oraz świadczy o zapotrzebowaniu na materiały do nauki języka białoruskiego jako obcego. Rozdział trzeci ma również charakter teoretyczny i odnosi się do kwestii związanych z nauką o błędach. Przedstawia przegląd typologii błędów językowych obcokrajowców uczących się różnych języków jako obcych. Rozważania te pokazują złożoność tematyki badania błędu językowego z różnych perspektyw badawczych. Stanowią też wstęp do zaprezentowania przez autora własnej typologii, której jest poświęcony ostatni rozdział. W nim właśnie przeanalizowano błędy Polaków uczących się języka białoruskiego jako obcego. Przedstawiono typologię wraz z konkretnymi przykładami, opisano przyczyny i skutki błędów oraz ich wpływ na proces glottodydaktyczny. Zagadnienie to także nie było w takim stopniu badane na polu białorutenistycznym, mimo że w innych językach istnienie niemała literatura przedmiotu na ten temat. Niniejsza monografia wypełniła lukę dotyczącą badań białorutenistycznych w tym zakresie. Na końcu pracy znajduje się bibliografia ogólna oraz dodatki wyszczególniające opracowania teoretyczne oraz praktyczne (materiały glottodydaktyczne) dotyczące języka białoruskiego jako obcego. Jak dotąd tego typu bibliografia także nie powstała, a ta zaprezentowana w rozprawie stanowi swoisty początek badań bibliograficznych w tej dziedzinie.