Temperamentalne i osobowościowe korelaty autystycznej charakterystyki zachowania

Cechy autystyczne to zestaw specyficznych charakterystyk społecznych, komunikacyjnych i poznawczych, występujących zarówno u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorders, ASD), jak i – w mniejszym nasileniu oraz liczbie – u osób z populacji ogólnej, w tym zwłaszcza u najbliższych krewnych osób z ASD. Zgodnie z teoretycznym modelem S. Barona-Cohena cechy te związane są z występowaniem ewolucyjnie ukształtowanej, wrodzonej odmienności neurobiologicznej, warunkującej nietypowe wzorce zachowań. Badanie tych cech jako jednego z elementów szerszego fenotypu autyzmu stanowi dynamicznie rozwijający się kierunek badań, w ramach którego eksploruje się m.in. powiązania między tymi cechami a innymi charakterystykami psychologicznymi. Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytanie o związek między cechami autystycznymi a temperamentem i osobowością. Ponadto dążono do uzyskania odpowiedzi na pytanie o różnice w zakresie nasilenia cech autystycznych pomiędzy studentami nauk ścisłych oraz nauk społecznych i humanistycznych (N = 208), a także pomiędzy rodzicami dzieci z autyzmem, rodzicami dzieci z zespołem Downa oraz rodzicami dzieci rozwijających się typowo (N = 178). Wykorzystano Kwestionariusz Autystycznej Charakterystyki Zachowania (AQ), kwestionariusz FCZ-KT oraz kwestionariusz NEO-PI-R. Wysokie nasilenie cech autystycznych powiązane było z niską żwawością, wytrzymałością, aktywnością i wrażliwością sensoryczną oraz wysoką reaktywnością emocjonalną. Analiza regresji wykazała, że cechy temperamentalne wyjaśniały 43% zmienności w zakresie cech autystycznych w grupie studentów oraz 7% zmienności tych cech w grupie rodziców. Najlepszymi predyktorami cech autystycznych była aktywność (w grupie studentów) i wrażliwość sensoryczna (u studentów i rodziców). Cechy autystyczne korelowały dodatnio z neurotyzmem oraz ujemnie z ekstrawersją, otwartością na doświadczenie i ugodowością. Przeprowadzona analiza skupień pokazała, że osoby o małej liczbie cech autystycznych są jednocześnie żwawe, aktywne i wytrzymałe, przejawiają niską reaktywność emocjonalną oraz są ekstrawertyczne, otwarte na doświadczenie, ugodowe i charakteryzują się niskim poziomem neurotyzmu. Osoby o wielu cechach autystycznych charakteryzują się niską żwawością, aktywnością i wytrzymałością, niską stabilnością emocjonalną oraz niską ekstrawertycznością i otwartością na doświadczenie. Analizy czynnikowe, w których uwzględniono cechy temperamentu i cechy autystyczne oraz cechy osobowości i cechy autystyczne, wskazały na częściową niezależność analizowanych konstruktów. Ponadto wykazano wyższe nasilenie cech autystycznych u studentów nauk ścisłych w porównaniu ze studentami nauk społecznych i humanistycznych. Rodzice dzieci z autyzmem nie różnili się pod względem opisywanej charakterystyki od rodziców dzieci z zespołem Downa i rodziców dzieci rozwijających się typowo.

Autistic traits comprise of specific social, communicative and cognitive characteristics occurring both in people with autism spectrum disorder (ASD) and - with less intensity and in a smaller quantity - in general population, especially in relatives of those with ASD. According to the theoretical model of S. Baron-Cohen, these characteristics are related to the occurrence of an evolutionary, innate neurobiological variation, which determines unusual behavioural patterns. Examining these traits as one of the elements of broad autism phenotype (BAP) is a dynamically developing research direction, exploring, among others, the relationship between these characteristics and other psychological features.The primary purpose of the study conducted herein was to describe the relationship between autistic traits and temperament and personality traits. The secondary goal was to find an answer to the question concerning the differences in the intensity of autistic traits between sciences students on the one hand and humanities and social sciences students on the other (N = 208), as well as among parents of children with autism, parents of children with Down’s syndrome and parents of normally developing children (N = 178). The tools used were the Autism-Spectrum Quotient questionnaire (AQ), the Formal Characteristics of Behaviour – Temperament Inventory FCZ-KT and the NEO-PI-R. A high intensity of autistic traits was connected to low levels of briskness, endurance, activity and sensory sensitivity as well as a high degree of emotional reactivity. The regression analysis showed that the temperamental characteristics explained 43% of the variation in the autistic traits in the student group and 7% of the variability of these features in the parent group. The best predictors of autistic traits were activity (in student group) and sensory sensitivity (in students and parents). Autistic traits correlated positively with neuroticism and negatively with extroversion, openness to new experiences and agreeableness in the group of student and parent respondents. The clustered analysis showed that individuals with a low number of autistic features are both brisk, active and enduring, have low emotional reactivity, are extroverted, open to experience, agreeable, and have a low level of neurotism. People with many autistic features are characterized by low briskness, activity and endurance, low emotional stability and low extroversion and openness to experience. Factor analysis which included the characteristics of temperament and autistic features, personality traits and autistic features, indicated a partial independence of analyzed constructs. The results have also shown a higher degree of autistic traits in sciences students compared to humanities or social studies students. By contrast, parents of autistic children did not differ as regards the aforementioned traits from parents of children with Down’s syndrome or parents of normally developing children.