ZJAWISKO PSYCHOPATII W ŚWIECIE PRZESTĘPCZYM.

Psychopatia to nieprawidłowość osobowości w sferze uczuć, woli i popędów, wywiera duży wpływ na występowanie zjawisk patologicznych, które często stanowią podłoże przestępczości. Stąd tematem niniejszej pracy jest zjawisko psychopatii w świecie przestępczym. Użyteczność pojęcia psychopatii w ujęciu kryminologicznym znajduje zastosowanie przy wymierzaniu przez sąd kary za popełnione przestępstwo, przy wyborze przez sąd lub władze penitencjarne środków resocjalizacyjnych w ramach wymierzonej kary pozbawienia wolności Celem pracy było wskazanie miejsca przestępcy - psychopaty w polskim systemie karnym, a także przedstawienie konsekwencji, jakie niesie wydanie przez biegłego opinii o niepoczytalności czy poczytalności ograniczonej w stopniu znacznym sprawcy czynu. Osoba, która ma być karana musi być poczytalna, a więc cechować się należytym rozwojem umysłowym pozwalającym na ocenę swojego stosunku do rzeczywistości, a także wartości moralnej swojego czynu. Niepoczytalność to stan zdrowia psychicznego sprawcy, w którym nie mógł on w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem, będący wynikiem choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych. Poczytalność ograniczona to stan pomiędzy jednoznacznymi stanami poczytalności i niepoczytalności. Z punktu widzenia orzecznictwa sądowego znaczenie ma jedynie stan poczytalności ograniczonej w stopniu znacznym. Zasadniczą różnicą pomiędzy poczytalnością ograniczoną i niepoczytalnością jest fakt, że osoba niepoczytalna nie popełnia przestępstwa z powodu braku możliwości przypisania jej winy (art. 31 k.k.), natomiast czyn dokonany przez sprawcę z poczytalnością ograniczoną w stopniu znacznym jest czynem zawinionym, stanowiącym przestępstwo, natomiast ograniczenie poczytalności w stopniu znacznym może jedynie stać się okolicznością łagodzącą w zakresie orzeczonej kary za popełniony czyn, gdyż sąd może w takiej sytuacji zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, czyli orzeczenie kary poniżej granic ustawowego zagrożenia. Zadaniem biegłych psychiatrów w procesie karnym jest wyjaśnienie stanu psychicznego sprawcy w czasie popełniania czynu, który to stan sąd uwzględnia w ocenie winy i przy wymiarze kary. Co do poczytalności psychopatów, są to sprawcy zasadniczo poczytani i tylko w wyjątkowych wypadkach można przyjąć u nich zmniejszoną poczytalność czy niepoczytalność. Jeśli psychopata nie jest jednocześnie upośledzony intelektualnie, nie ma żadnych przeszkód rozumienia znaczenia zakazu prawnego, ocenia on tylko odmiennie znaczenie celów swoich działań, ma trudności w dostosowaniu swego postępowania do norm prawnych. Przyjęcie zmniejszonej poczytalności jest możliwe w bardzo rzadkich przypadkach krańcowo ciężkiej psychopatii, w powikłaniach psychopatii z niedorozwojem intelektualnym oraz charakteropatią, a więc zmianą organiczną mózgu.

Psychopathy is a personality abnormality in the sphere of feelings, will and drives, it has a large impact on the occurrence of pathological phenomena, which are often the basis of crime. Hence, the subject of this paper is the phenomenon of psychopathy in the criminal world. The usefulness of the concept of psychopathy in the criminological approach is applicable when the court imposes a penalty for a committed crime, when the court or penitentiary authorities choose social rehabilitation measures as part of the imposed penalty of imprisonment The purpose of the work was to indicate the place of the criminal - psychopath in the Polish penal system, as well as to present the consequences of issuing an expert opinion on insanity or significantly limited sanity of the perpetrator of the act. The person who is to be punished must be of sound mind, and thus be characterized by proper mental development allowing for the assessment of his attitude to reality, as well as the moral value of his act. Insanity is the mental health of the perpetrator, in which he was unable to recognize its meaning or control his conduct at the time of the act, as a result of mental illness, mental retardation or other disturbance of mental activities. Limited sanity is a state between the unequivocal states of sanity and insanity. From the point of view of judicial decisions, only the state of sanity that is significantly limited is significant. The fundamental difference between limited sanity and insanity is the fact that an insane person does not commit a crime due to the impossibility of assigning guilt to him/her (Article 31 of the Penal Code), while an act committed by a perpetrator with significantly limited sanity is a culpable act, constituting a crime, while limited a significant degree of sanity may only become a mitigating circumstance in terms of the imposed penalty for the committed act, because in such a situation the court may apply extraordinary mitigation of the penalty, i.e. imposing a penalty below the limits of the statutory risk. The task of expert psychiatrists in a criminal trial is to explain the mental state of the perpetrator at the time of committing the act, which the court takes into account when assessing guilt and imposing punishment. As for the sanity of psychopaths, they are basically criminals, and only in exceptional cases can one assume reduced sanity or insanity. If the psychopath is not at the same time intellectually disabled, there are no obstacles to understanding the meaning of the legal prohibition, he only evaluates the meaning of the goals of his actions differently, he has difficulties in adapting his behavior to legal norms. Acceptance of reduced sanity is possible in very rare cases of extremely severe psychopathy, in complications of psychopathy with intellectual underdevelopment and characteropathy, i.e. an organic brain change.