Rejestrowany związek partnerski a małżeństwo w prawie cywilnym

Zasadniczym celem rozprawy doktorskiej jest określenie charakteru prawnego rejestrowanego związku partnerskiego przez porównanie tej instytucji prawa cywilnego z małżeństwem. W związku z brakiem krajowej regulacji rejestrowanego związku partnerskiego analizie poddane zostały regulacje obowiązujące w państwach należących do tradycji prawnej romańskiej, germańskiej, nordyckiej oraz anglosaskiej, a także dotychczasowe polskie projekty ustaw. Badania prawnoporównawcze dowiodły tezy, że regulacje rejestrowanego związku partnerskiego łączą cechy wspólne, charakterystyczne dla tej instytucji prawa cywilnego. Po pierwsze, rejestrowany związek partnerski oparty jest na modelu normatywnym małżeństwa, czyli związku formalnego. Prawo określa sposób zawarcia (rejestracji) i rozwiązania związku przez dwie osoby, którym przyznane zostają wzajemne prawa i obowiązki osobiste oraz majątkowe. Po drugie, krajowe regulacje rejestrowanego związku partnerskiego zapewniają stronom prawa i obowiązki tożsame lub zbliżone do przewidzianych w prawie małżeńskim. Po trzecie, zawarcie rejestrowanego związku partnerskiego powoduje zmianę stanu cywilnego partnerów oraz powstanie między nimi stosunku prawa cywilnego (rodzinnego). Powyższe w znacznej mierze dotyczy również tzw. kontraktowej regulacji francuskiej i belgijskiej (z wyjątkiem zmiany stanu cywilnego), w szczególności po ich licznych nowelizacjach. W konsekwencji należy podzielić prezentowany w literaturze obcej pogląd, że rejestrowany związek partnerski jest „niemałżeńską”, regulowaną przez państwo instytucją prawną, umożliwiającą rejestrację związku dwóm osobom, które łączą zaangażowane, wyłączne i intymne relacje, co powoduje przyznanie im praw i obowiązków skutecznych między stronami oraz w stosunku do osób trzecich i państwa. W każdej postaci normatywnej rejestrowany związek partnerski pełni taką samą podstawową funkcję jak małżeństwo – gwarantuje ochronę prawną osobom, które zdecydowały się zarejestrować związek. Ponadto ustalono, że w państwach, które przewidziały możliwość zawarcia małżeństwa przez osoby tej samej płci, obowiązuje jednolita instytucja małżeństwa, którego zawarcie wywołuje zasadniczo tożsame skutki prawne niezależnie od płci stron. W ostatnim rozdziale rozprawy, przy uwzględnieniu doświadczeń zagranicznych oraz polskich uwarunkowań konstytucyjnych, sformułowano postulaty de lege ferenda co do optymalnego modelu rejestrowanego związku partnerskiego w prawie polskim. Należy bowiem rozważyć wprowadzenie rejestrowanego związku partnerskiego osób tej samej płci wzorowanego na regulacji małżeństwa. Nie wyklucza to przyjęcia również pewnych rozwiązań oryginalnych – uwzględniających specyfikę relacji osobistych i majątkowych między osobami tej samej płci oraz polskie uwarunkowania społeczne i kulturowe.