Dolna kreda stanowiska Owadów-Brzezinki w świetle badań otwornicowych

Niniejsza praca dotyczy utworów dolnej kredy odsłaniających się w aktywnym kamieniołomie tytońskich wapieni i margli w Owadowie-Brzezinkach. Ten położony na obszarze niecki tomaszowskiej kamieniołom, do tej pory znany był ze spektakularnych znalezisk jurajskich skamieniałości. Dolna kreda, wykształcona jako ciemne tłuste iły, została udokumentowana po raz pierwszy w kamieniołomie w ramach tegoż opracowania. Wykonana analiza mikropaleontologiczna prób iłów, wykazała obecność bardzo interesujących zespołów otwornic reprezentowanych wyłącznie przez formy aglutynujące. Zidentyfikowano dziesięć gatunków, co umożliwiło określenie wieku badanych utworów na dolną kredę, walanżyn i być może hoteryw. Analizowane zespoły, na podstawie charakterystyki litologicznej, jak i braku śladów rozpuszczania węglanowych skorupek, uznano za pierwotne. Na podstawie porównań kopalnych zespołów z biocenozami współczesnymi i odniesieniami do środowisk aktualistycznych, a także przeglądu literatury obejmującej paleogeograficzne aspekty wczesnej kredy Niżu Polskiego, dokonano interpretacji paleośrodowiska sedymentacji badanych iłów. Określono je jako marginalnomorskie, brakiczne, cechujące się niskim pH, a także, o czym świadczyły cechy sedymentologiczne osadu, niską energią środowiska i dużą zawartością materii organicznej. Badane zespoły otwornic, pochodzące z różnych prób, charakteryzowały się zmiennym zróżnicowaniem taksonomicznym i morfotypowym, co powiązano z lokalnymi zmianami natlenienia osadu w czasie, które wahało się między zubożeniem w tlen, a jego zupełnym brakiem.

The present thesis describes the Lower Cretaceous deposits exposed in an active quarry of Tythonian limestones and marls in Owadów-Brzezinki. The quarry, located within the Tomaszów trough, has been known so far for its spectacular findings of the Jurassic fossils. The Lower Cretaceous, represented by dark clays, was documented for the first time in the quarry as part of this study. The analysis of foraminifera derived from clay samples have shown very interesting assemblages of exclusively agglutinating foraminifera with tests composed of quartz grains cemented by silica. Ten species were identified, which made it possible to determine the age of the studied clays to the Lower Cretaceous - Valanginian and possibly Hauterivian. On the basis of lithological characteristics as well as the absence of evidence of dissolution of carbonate foraminiferal tests, the analysed foraminiferal assemblages were considered to be original. Comparisons of fossil assemblages with modern biocenoses and references to actual marine environments, selected sedimentological features of the sediment, as well as a review of the literature covering the paleogeographic aspects of the Early Cretaceous Polish Lowland, resulted in interpretation of the paleoenvironment of the sedimentation of the studied clays. It was defined as marginally marine, brackish, characterised by low pH and low environmental energy and high organic matter content. The studied foraminiferal assemblages, from different samples, were characterised by variable taxonomic and morphotypic diversity, which is thought to be caused by local changes in sediment oxygenation over the time, which varied between oxygen depletion and complete lack of it.