Zatrudnienie funkcjonariuszy celnych

Celem dysertacji jest kompleksowa analiza zatrudnienia funkcjonariuszy celnych. Zatrudnienie funkcjonariuszy celnych różni się od modelu zatrudnienia występującego w innych służbach, co czyni go ciekawym problemem badawczym. Zatrudnienie tej grupy funkcjonariuszy nie zostało dotychczas opisane w sposób kompleksowy na tle zatrudnienia w służbie publicznej. Taki sposób prezentacji pozwoli na ukazanie obecności w zatrudnieniu elementów, które nadają mu charakter służby (ingerencja państwa w stosunki zatrudnienia, nawiązanie zatrudnienia na podstawie aktu mianowania, znaczna dyspozycyjność funkcjonariuszy, wzmocnione rygory odpowiedzialności, ale także większa niż w stosunkach pracy trwałość zatrudnienia i uprawnienia stanowiące rekompensatę za szczególną dyscyplinę). Analiza ukazuje elementy służbowe w zatrudnieniu funkcjonariuszy celnych, ale także obecne w nim rozwiązania z zakresu ochrony pracy. Wstępna hipoteza badawcza zakłada, że zatrudnienie funkcjonariuszy celnych nosi cechy stosunku służbowego sensu stricto odznaczającego się jednak nietypowymi rozwiązaniami. W celu przedstawienia kształtu obecnych regulacji w pracy została wykorzystana przede wszystkim metoda dogmatyczna. Przedmiotem analizy są przepisy regulujące zatrudnienie funkcjonariuszy celnych oraz przepisy aktów wykonawczych i aktów wewnętrznych, w zakresie, w jakim mają wpływ na sytuację funkcjonariuszy celnych. Ze względu na wpływ, jaki na obecne rozwiązania wywarła ewolucja statusu prawnego funkcjonariuszy celnych, jej przedstawienie wymagało zastosowania także metody historycznej. Praca składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym zostały omówione podstawowe pojęcia – służba publiczna i stosunek służbowy, które są istotne dla zatrudnienia w służbie publicznej, jak również zostały przedstawione elementy decydujące o nadaniu zatrudnieniu charakteru służby. W rozdziale drugim została przedstawiona ewolucja, jaką przeszło zatrudnienie w Służbie Celnej. Miała ona wpływ na obecny kształt regulacji. Chcąc ocenić decyzje ustawodawcy nie można jednocześnie zapominać o standardach ochrony pracy wynikających z prawa międzynarodowego i Konstytucji RP. Problem standardów ochronnych jest przedmiotem analizy w rozdziale 3. Rozdział 4 przedstawia elementy służbowe w zatrudnieniu funkcjonariuszy celnych, a sfera ochrony pracy w tym zatrudnieniu została omówiona w rozdziale 5. Wnioski oraz postulaty de lege ferenda zostały przedstawione w rozdziale 6. Podsumowanie obejmuje rezultaty przeprowadzonej analizy. Na ich podstawie można sformułować wniosek, że zatrudnienie funkcjonariuszy celnych ma charakter publicznoprawny i zawiera nietypowe rozwiązania, a przy tym możliwe jest wysunięcie postulatu rewizji obecnego statusu prawnego funkcjonariuszy.

The aim of the dissertation is to present a complex analysis of employment of customs functionaries. The employment of customs functionaries differs from a model used to regulate legal status of other services of military status, what makes the legal status of customs functionaries interesting from a research point of view. Service relationships of this group of public functionaries has not yet been described as a whole, in the context of employment in public service. Such presentation was chosen in order to show service relationships in Customs Service as a part of the overall model of employment in the public service, in which one may identify elements that are decisive for considering the employment as a service (regulation of the employment wholly by legal provisions, employment relationship is established on the basis of nomination, functionaries are subject to considerable availability and disciplinary liability, but also are given significant stabilization of employment and special rights that are to compensate them for strict discipline). The analysis aims to single out legal elements that makes the employment of customs functionaries a service as well as those that derive from the labour law and aim at labour protection. The hypothesis posed in the dissertation is that the employment of customs functionaries is a service relationship distinguished by untypical legal solutions. They are close to those used in service relationships of other functionaries, but at the same time they are modified in a way that gives the employment of customs functionaries specific character. The basic method used in the dissertation is a dogmatic method that refers to the analysis of the legal acts. With regard to the influence that the evolution of the employment of the customs functionaries had on their present legal status, the historic method is also applied in the dissertation. The dissertation comprises of six chapters. The first chapter presents the key terms – public service and service relationship that are common to the employment relationships in public service as well as elements that causes the employment to take on the character of a service. The second chapter focuses on the evolution of the employment of customs functionaries as it had a significant influence on their present legal status. The third chapter describes labour standards that international law and the Constitution of the Republic of Poland gave to workers in order to assess whether those standards apply to customs functionaries. The fourth chapter presents legal solutions that make the employment of customs functionaries be a service. Legal instruments that implement the protection of labour are described in the fifth chapter. The analysis of the employment of customs functionaries is presented in the sixth chapter on the basis of the results of analysis made in the preceded chapters. It enabled also to make de lege ferenda demands. The summary of the dissertation covers the results of the analysis made in the preceded chapters. They enable to make a conclusion that the employment of customs functionaries is of public character (service relationship). It includes some untypical elements what justifies the demand to revise the legal status of customs functionaries.