Postawy pseudonaukowe jako przejaw akrazji

Praca ta ma na celu zidentyfikowanie, na czym dokładnie polega nieracjonalność osób, które posiadają pseudonaukowe przekonania. W pracy pokazuję, dlaczego nieracjonalność nie może polegać jedynie na posiadaniu przekonań o pseudonaukowej treści. Cechy odróżniające pseudonaukę od postawy naukowej oraz badania empiryczne nad pseudonauką wskazują, że powodem przyjmowania i trwania przy przekonaniach pseudonaukowych nie jest (lub nie zawsze jest) brak wiedzy, dostępu do rzetelnych informacji czy zdolności do zrozumienia treści naukowych. Istotą nieracjonalności osób o postawie pseudonaukowej jest akrazja, która pojawia się u nich w sytuacji zetknięcia z dobrym w oczach tych osób kontrargumentem przeciw ich pseudonaukowemu przekonaniu. Działają one wówczas przeciw swojemu najlepszemu sądowi i aktywnie wznoszą barierę blokującą możliwość wejścia takiego kontrświadectwa do rachunku racji, który mógłby spowodować. W pracy pokazuję, że jest to lepsza interpretacja krajobrazu mentalnego osób o postawie pseudonaukowej niż interpretacje postulujące zwykłe ignorowanie kontrargumentów lub brak ich zrozumienia. Tak zdefiniowana istota nieracjonalności postawy pseudonaukowej otwiera także drogę do analizy również innych przejawów nieracjonalności, będąc zarazem niewrażliwą na szczegółowe rozstrzygnięcia co do tego, co jest, a co nie jest uznawane za pseudonaukę.

This thesis aims to identify the exact nature of the irrationality of individuals who hold pseudoscientific beliefs. I demonstrate why irrationality cannot be solely understood as having pseudoscientific beliefs. The distinguishing features of pseudoscience, as compared to a scientific attitude, along with empirical research on pseudoscience, indicate that the reason for adopting and persisting in pseudoscientific beliefs is not (or not always) a lack of knowledge, lack of access to reliable information, or lack of the ability to understand scientific content. The essence of irrationality in individuals with a pseudoscientific attitude lies in akrasia, which arises when they encounter a good counterargument (in their own assessment) to their pseudoscientific belief. At that point, they act against their best judgment and actively create a barrier to prevent such counter-evidence from entering their reasoning process, which could cause them to reconsider their pseudoscientific belief. I argue that this provides a better interpretation of the mental landscape of individuals with a pseudoscientific attitude compared to interpretations that suggest mere ignorance of or inability to understand counterarguments. This view of the essence of irrationality in pseudoscientific attitudes also opens the way for analyzing other forms of irrationality, while remaining insensitive to the specific determination of what is, or is not, considered pseudoscience.