Obrazowanie czasu w kulturze hausa na przykładzie gestów towarzyszących mowie

W języku naturalnym czas jest często opisywany poprzez wyrażenia odnoszące się do ruchu w przestrzeni, np. polskie czas ucieka, angielskie the winter is approaching ‘zima nadchodzi’ lub hausańskie damina ta wuce ‘pora deszczowa minęła’. Wyrażenia te są przykładami metafor konceptualnych, które tworzone są poprzez rzutowanie dziedziny źródłowej na docelową. W przypadku sformułowań odnoszących się do czasu dziedziną źródłową będzie przede wszystkim przestrzeń. Mówienie o czasie w kategoriach przestrzeni jest dość uniwersalne, ale języki naturalne różnią się od siebie pod względem powiązania kierunku i osi ruchu w przestrzeni z określonym punktem w czasie. Na przykład w języku angielskim oś czasu jest tożsama z osią strzałkową (czyli osią przód-tył). Przeszłość wyrażana jest jako tył, a przyszłość jako przód. Inne języki (np. chiński) wykorzystują orientację góra – dół. Niniejszy artykuł koncentruje się na obrazowaniu czasu w gestach używanych przez Hausańczyków pochodzących z północnej Nigerii. Celem artykułu jest klasyfikacja hausańskich gestów temporalnych. Podstawowym kryterium klasyfikacyjnym jest odniesienie punktu w czasie lub upływu czasu do określonej osi ciała. Przy opisie uwzględnione zostały też takie cechy artykulacyjne jak ścieżka ruchu czy kształt dłoni. W artykule wykazano, że użytkownicy języka hausa obrazują upływ czasu na różne sposoby w oparciu o ruchy rękoma wykonywane na osi: strzałkowej (przód – tył), poprzecznej (lewa – prawa) i pionowej (góra – dół).