Próba uchwycenia wizerunków płci i ich przemian: Cechy przypisywane kobietom i mężczyznom oraz ich miejsce wśród pożądanych cech Ja

Cele. Przedmiotem badań była treść współczesnego wizerunku typowej kobiety i typowego mężczyzny oraz stopnia kobiecości – męskości cech pożądanych dla Ja. Badania miały na celu opracowanie specjalnych metod oraz (1) wyodrębnienie puli cech uznanych za typowo kobiece i typowo męskie, (2) uchwycenie proporcji tych cech przypisanych typowej kobiecie i typowemu mężczyźnie, (3) uchwycenie proporcji cech kobiecych i męskich wymienionych wśród pożądanych cech Ja, (4) pomiar stopnia, w jakim na poszczególnych cechach Ja zależy /a/ samej osobie badanej, /b/ jej otoczeniu. Metody. W związku z celem (1) przeprowadzona została seria badań nad opracowaniem narzędzia służącego wyłonieniu puli cech uznanych za specyficznie kobiece i męskie. Powstała metoda, ta sama pula cech przypisywana była raz „typowej kobiecie” a raz „typowemu mężczyźnie”, a określone natężenia cech przypisanych reprezentantom płci były podstawą opracowania zbioru cech kobiecych i zbioru cech męskich. To autorskie narzędzie użyte zostało w badaniu właściwym, w związku z celem (2) – do pomiaru proporcji cech kobiecych i męskich w wizerunku typowych reprezentantów płci. Dla realizacji celów (3) i (4) zastosowana została technika „Moje cechy pożądane” (Chrzanowska, 2009): uczestnicy mieli generować dowolną liczbę cech, które by chcieli posiadać i rozwijać oraz odpowiadali na pytania – o to w jakim stopniu na danej cesze zależy otoczeniu, a w jakim im samym. Osoby badane. W przebadanej próbie właściwej (N=328) uczestniczyło 173 kobiet i 155 mężczyzn – osób wykształconych (studiujących bądź posiadających wyższe wykształcenie), wieku od 19 do 72 lat (M=32,31; SD=12,69). Osoby te przebadano za pośrednictwem internetu lub w kontakcie bezpośrednim. Główne rezultaty: wizerunek typowej kobiety i typowego mężczyzny. Każdemu z reprezentantów płci przypisano zarówno cechy kobiece, jak i cechy męskie (istotnie więcej cech specyficznych niż niespecyficznych), ale typowej kobiecie przypisano istotnie więcej cech męskich niż typowemu mężczyźnie cech kobiecych (z tym, że atrybuty męskie przypisały kobietom w większym stopniu badane kobiety niż badani mężczyźni). Pożądane cechy Ja i ich związek z oczekiwaniami innych i własnymi. Osoby badane wymieniły łącznie najmniej cech uznanych przez sędziów za kobiece, a więcej zarówno cech męskich, jak i androgynicznych. Niezależnie od wieku badane kobiety wygenerowały cechy Ja o istotnie wyższych natężeniach w zakresie cech kobiecych niż w zakresie cech męskich, a badani mężczyźni wygenerowali cechy Ja o podobnych natężeniach w zakresie cech kobiecych i męskich. Co do związków pomiędzy stopniem kobiecości czy męskości pożądanych cech Ja, a stopniem oczekiwań własnych oraz spostrzeganych oczekiwań społecznych - z analiz korelacji i regresji wynika, że inne są związki pomiędzy stopniem oczekiwań JA CHCĘ i INNI CHCĄ, a stopniem pożądanych cech kobiecych i męskich w zależności od płci osób badanych. I tak, wśród badanych kobiet: im bardziej wymieniona cecha uznana była przez sędziów za kobiecą – tym mniej JA CHCĘ i tym bardziej INNI CHCĄ, a im bardziej cecha męska tym bardziej JA CHCĘ i tym mniej INNI CHCĄ. Natomiast wśród badanych mężczyzn: nie wystąpił istotny związek pomiędzy stopniem pożądanych cech kobiecych lub męskich i stopniem w jakim JA CHCĘ, a wystąpił dodatni związek między pożądanymi cechami kobiecymi i stopniem INNI CHCĄ. Wiek osób badanych nie miał żadnego wpływu na wyniki analiz. Konkluzje. Porównanie uznanych za typowe wizerunków kobiet i mężczyzn pokazało, że współczesnym kobietom przypisano więcej cech płci „przeciwnej“ niż mężczyznom. Czy można to uznać za spójne z aspiracjami kobiet? Tak sugerują dalsze analizy. Wśród 1084 pożądanych cech Ja wygenerowanych przez kobiety były cechy zarówno kobiece, jak i męskie, ale korelacje wskazują na to, że te pierwsze ceni sobie (zdaniem osób badanych) otoczenie, a te drugie same osoby badane. Badani mężczyźni także wymienili cechy zarówno kobiece, jak i męskie, a zarazem zadeklarowali, że chcieliby je mieć w podobnym stopniu; sądzą jednak, że im bardziej kobieca cecha, tym bardziej otoczenie chciałoby aby osoba badana je miała. Uzyskane dane sugerują, że cechy męskie są dla kobiet atrakcyjne, a cech kobiecych oczekuje od badanych mężczyzn otoczenie. Łącznie wyniki zdają się stanowić pewną przesłankę dla przewidywania zmian co do pożądanych cech ludzi różnej płci: w kierunku wzrostu androgyniczności.