Podhalańskie parki kulturowe jako forma ochrony krajobrazu kulturowego - podobieństwa i różnice

Park kulturowy stanowi obszarową formę ochrony krajobrazu kulturowego, którego przedmiotem są elementy materialne i niematerialne. Jest jedną z form ochrony podejmowaną przez samorząd lokalny. Na terenie Podhala funkcjonują obecnie dwa parki kulturowe – Park Kulturowy obszaru ulicy Krupówki i Park Kulturowy Kotliny Zakopiańskiej. Przybliżono elementy architektury i folkloru Podhala. Niniejsza praca poddaje analizie genezę, przesłanki utworzenia i formę zarządzania podhalańskich parków kulturowych. Zostały one porównane z uwagi na zróżnicowanie obszaru i zasobów kulturowych, podlegających ochronie prawnej. Praca wskazuje różnice i podobieństwa w sferach przestrzennej, estetyki krajobrazu, architektonicznej, wpływu na działalność gospodarczą i kulturę ludową. Ocenie została poddana skuteczność działań podejmowanych przez zarządzających parkami kulturowymi na Podhalu, aby ukazać stopień skuteczności tej formy. W tym celu zbadano efekty działań, podejmowanych w celu ochrony zasobów kulturowych ich widoczne w przestrzeni Podhala. Przedmiotem głównej analizy były dokumentacja fotograficzna, wywiady z urzędnikami UM Zakopane i dokumenty gminne.

A cultural park is an area-based form of protection of the cultural landscape, which covers tangible and intangible elements. It is one of the forms of protection undertaken by local government. There are currently two cultural parks in Podhale - the Cultural Park of the Krupówki Street area and the Cultural Park of the Zakopane Valley. Elements of architecture and folklore of Podhale were introduced. This work analyzes the origins, conditions for the creation and form of management of the Podhale cultural parks. They were compared due to the diversity of the area and cultural resources subject to legal protection. The work indicates differences and similarities in the spatial spheres, landscape aesthetics, architecture, impact on economic activity and folk culture. The effectiveness of activities undertaken by managers of cultural parks in Podhale was assessed to show the degree of effectiveness of this form. For this purpose, the effects of activities undertaken to protect cultural resources visible in the Podhale region were examined. The subject of the main analysis was photographic documentation, interviews with Zakopane City Hall officials and municipal documents.