Pomniki w Księstwie Warszawskim, Królestwie Polskim oraz Wolnym Mieście Krakowie w latach 1807-1830: komemoracja wizualno-przestrzenna a problem zasługi we "wskrzeszonej" wspólnocie narodowej.

Niniejsza rozprawa dotyczy publicznych przedsięwzięć pomnikowych w Księstwie Warszawskim, Królestwie Polskim oraz Wolnym Mieście Krakowie w latach 1807-1830, a więc w tych politycznych bytach, które powszechnie uznawano wówczas za "wskrzeszoną" Polskę (po rozbiorach Rzeczypospolitej Obojga Narodów pod koniec XVIII wieku). Jest to interdyscyplinarne studium łączące metodologię historii kultury z metodami historycystycznego podejścia do sztuki i architektury, skupiające się na problemie ideologicznego i politycznego ugruntowania pomnikowych przedsięwzięć komemoracyjnych dotyczących wybitnych jednostek. Jestem przede wszystkim zainteresowany szeroko rozumianym społeczno-kulturowym kontekstem takich inicjatyw, których celem było promowanie w przestrzeni publicznej określonych wartości (uosabianych przez tych, których upamiętniano), na których ich inicjatorzy chcieli opierać "wskrzeszoną" wspólnotę narodową. Badania nad pomnikami są przeze mnie traktowane jako "case study" pozwalające na pogłębioną analizę tak kluczowych dla tej epoki problemów jak relacja pomiędzy państwem a społeczeństwem (opinią publiczną) w przestrzeni publicznej, hierarchia publicznego prestiżu obywatelskich zasług, prestiż władzy monarszej jak również współczesne polityki historyczne (praktyki odwoływania się do przeszłości jako narzędzia ideologicznego). Kluczowym elementem mojej rozprawy jest analiza artystycznej formy interesujących mnie obiektów pod kątem jej znaczenia dla ideologicznego komunikatu. W omawianym okresie podstawowym punktem odniesienia była pod tym względem tradycja grecko-rzymskiego antyku, łącząca wyobrażenie o ideale artystycznym z ideałem moralnym.

The dissertation deals with public memorial enterprises in the Duchy of Warsaw, Kingdom of Poland and Free City of Cracow (1807-1830), thus those early nineteenth-century political entities that aspired to the status of ‘resurrected’ Poland (after the collapse of the Polish-Lithuanian Commonwealth at the end of the previous century). It is an interdisciplinary study that links the methodology of cultural historiography with the methods of the historicist approach towards art and architecture and is focused on the problem of ideological and political framework of the cultural practice of monumental public commemoration of distinguished individuals. I am especially interested in the broadly understood socio-cultural context of such initiatives, which were intended to impose on the public (or more precisely, the politically conscious minority/elite) a given vision of the values (impersonated by those chosen to be monumentally commemorated) on which the initiators wanted to found the ‘resurrected’ national community. I am approaching the subject of monuments as a case study that enables me to tackle such crucial socio-cultural problems of the epoch in question as the character and ideological grounding of the relationship between the state and society (the public) in the public sphere, the hierarchy of public prestige of civic merits and virtues, the prestige of monarchical power as well as the contemporary historical policies (the practice of making use of history and historical imagination in current political activity). The crucial aspect of my study of monuments is the analysis of the artistic form and the investigation of its role as an agent of ideological meaning – I am interested in the relationship between what and how a given ideological message was expected to be conveyed. In the period in question it was the classical tradition of the Greco-Roman antiquity that served as the basic font of inspiration due to the fact that it presented the contemporary Polish culture with accepted paradigms of both artistic and heroic (moral) perfection – classicism was thus the normative idiom of monumental enterprises.