Postmemory of Killings in the Woods at Dębrzyna (1945–46): A Postsecular Anthropological Perspective

Artykuł stanowi próbę zastosowania warsztatu wypracowanego na gruncie antropologii postsekularnej do badań nad konkretnym materiałem terenowym, zebranym w latach 2015–2017 w leżącym na Podkarpaciu Przeworsku i jego okolicach. Materiał ten dokumentuje współczesny stan postpamięci mordów, dokonywanych w lesie Dębrzyna w latach 1945–46, w warunkach powojennego zamętu, który można za Zarembą nazwać czasem Wielkiej Trwogi, lub za Agambenem „stanem wyjątkowym”. Miejscowe bandy w celach rabunkowych napadały wówczas ludzi wracających z robót z Niemiec (lub w ogóle z Zachodu), co – jak twierdzą rozmówcy – kończyło się ich śmiercią. Osoby te pozbawione domów i więzi wspólnotowych, niechronione przez prawo, były sprowadzane do czystego biologicznego, „nagiego życia”. W artykule pokażę, w jaki sposób ofiary tych wydarzeń są obecnie upamiętniane oraz jak wyrażana jest postpamięć o tamtych wydarzeniach. Narzędzia interpretacyjne będę czerpała przede wszystkim z wybranych teorii postsekularnych. W tym kontekście odniosę się do kategorii „ontologicznego półcienia” oraz kontrapunktu, których używam, by uchwycić momenty, gdy to co religijne odwołuje się do tego co świeckie z poczucia bezsilności wyartykułowania pewnych kłopotliwych, związanych z cierpieniem treści w religijnym idiomie.