Prawo prezenty w ziemi bielskiej (parafie diecezji łuckiej) w I połowie XVIII wieku — na pograniczu prawa ziemskiego i kanonicznego

Niniejszy szkic analizuje praktykę prawa kolacji w I połowie XVIII wieku w południowej części ziemi bielskiej, w parafiach diecezji łuckiej. Na podstawie ksiąg konsystorza w Janowie Podlaskim omówione zostały kolejne znane przypadki zatwierdzania nowych proboszczów przez władzę duchowną, w tym te, którym towarzyszyły spory między kolatorami. W rezultacie udało się opisać zależności między prawem kanonicznym a prawem ziemskim koronnym widoczne w orzecznictwie i praktyce sądu duchownego, a także wskazać pewne prawidłowości dotyczące częstotliwości występowania sporów i pochodzenia społecznego proboszczów.

The present article discusses the operation of the ius collationis during the 1st half of the 18th century in this parishes of the Roman Catholic diocese of Lutsk that were located in land of Bielsk. On the basis of the church courts’ records form Janów Podlaski are described all cases of appointment of a new parish priests, especially that provoked the controversies between the collatores. Consequently, it could be possible that the correlations between the canon law and the Polish common law as well as some regularities connected with the controversies’ frequency and priests’ social background are pointed out.