Ostroga z zaczepami haczykowatymi zagiętymi do wnętrza z Bornit, pow. braniewski

W 2016 r. w pobliżu Kierpajn Wielkich w powiecie braniewskim odkryto nieznane dotychczas grodzisko. W 2017 r. na stanowisku przeprowadzono badania sondażowo-rozpoznawcze. Odkryte materiały, wyniki analizy radiowęglowej drewna z konstrukcji wału dowodzą, że stanowisko funkcjonowało w ostatnich dekadach IX i pierwszej ćwierci X w. Wśród odkrytych zabytków na szczególną uwagę zasługuje ostroga z haczykowatymi zaczepami zagiętymi do wnętrza wykonana ze stopu miedzi. Ostroga reprezentuje technotyp I:2, jej parametry metryczne pozwalają na jej zaliczenie do odmiany A. Jest to dopiero trzecie odkrycie ostrogi Technotypu I:2 na ziemiach zachodniobałtyjskich, jednak pierwsze dokonane w trakcie badań współczesnych. Przeprowadzona ostatnio przez Andrzeja Janowskiego analiza ostróg technotypu I wykazała, że egzemplarze odmian A i B-C występują w dwóch odrębnych strefach (Ryc. 4). Na obszarze, gdzie występują ostrogi odmiany A (strefa pomorsko-meklemburska i ziemie zachodniobałtyjskie oraz odosobnione znalezisko z Chodlika) nie są spotykane późniejsze odmiany B-C, z kolej na terytoriach, gdzie występują odmiany B-C (rejon na południe od Karpat) brak znalezisk egzemplarzy odmiany A. Obserwacje poczynione w oparciu o topografię znalezisk znajdują potwierdzenie w wynikach analiz metaloznawczych, które wykazały istotne różnice w składzie chemicznym surowca. Ostrogi odmiany A wykonano ze stopach o cechach mosiądzów, z kolei ostrogi odmiany B-C ze stopów typowych dla brązów (Janowski 2017, s. 182-185). Spostrzeżenia A. Janowskiego stały się sumptem do wykonania analizy spektralnej składu chemicznego ostrogi z Bornit. Poza miedzią (CU – 79,12%) głównym komponentem stopu była cyna (Sn - 11,11%). Pozostałe składniki miały znacznie mniejszy udział. Były to: cynk (Zn – 5,51%), ołów (Pb - 3,77%), żelazo (Fe – 0,71%) oraz srebro (Ag – 0,4%). Skład stopu jest diametralnie różny od kompozycji ostróg odmiany A z Pnia i Słodkówka. W tych przypadkach głównym składnikiem był cynk, którego procentowy udział wynosił odpowiednio 13,43% i 16,17% (Janowski 2017, s. 184). Ostroga z Bornit została wykonana ze stopu miedzi o cechach brązu. W tym przypadku nie potwierdziła się zatem hipoteza A. Janowskiego, dotycząca kompozycji chemicznej ostróg odmiany A. Nie ma jednak podstaw aby negować zupełnie koncepcję odnośnie dwóch niezależnych linii rozwojowych ostróg ze stopów miedzi. Ostroga z Bornit nie ma bliskich analogii, ma jednak znacznie więcej cech wspólnych z ostrogami ze strefy „północnej”. Istotnym postulatem na przyszłość powinno być wykonanie większej serii analiz metaloznawczych, które być może pozwolą spojrzeć na problem proweniencji i produkcji ostróg ze stopów miedzi w inny sposób.