Satyra polityczna w festiwalowych i telewizyjnych programach grup kabaretowych w latach 1989-2007.

Praca podejmuje tematykę satyry politycznej w nowych warunkach społeczno-politycznych Polski po 1989 r. (do 2007 r., gdy to nastąpiły istotne zmiany w zasadniczym obszarze zainteresowania pracy). Zagadnienie satyry politycznej zostało przedstawione w ujęciu teoretycznym (w relacji do innych pojęć z zakresu komizmu) i w ujęciu historycznym, z naciskiem na dzieje polskiego kabaretu. Szczególna uwaga została poświęcona grupom kabaretowym wywodzącym się z ruchu studenckiego i tworzącym specyficzne środowisko kabaretowe skupione wokół przeglądów i festiwali kabaretowym, zwłaszcza odbywającego się w Krakowie przeglądu kabaretów PAKA. Analizie zostały poddane deklarowane nastawienia twórców z grup kabaretowych do satyry politycznej, czy szerzej – tematyki politycznej w kabarecie (w oparciu o środowiskową, internetową grupę dyskusyjną i publikatory festiwalowe, prasowe) oraz wybrane programy festiwalowe i telewizyjne z udziałem grup kabaretowych. Celem pracy jest bowiem próba określenia stanu satyry politycznej w programach (estradowych i telewizyjnych) kabaretów biorących udział w przeglądach i festiwalach kabaretowych w analizowanym okresie, przyczyn takiego a nie innego stanu oraz stosunku twórców tych programów do satyry politycznej. Uwzględnione też zostały kwestie wzajemnych relacji pomiędzy twórcami środowiska kabaretowego a telewizją. Ustalenia zostały przedstawione na tle tradycji polskiej satyry politycznej i zewnętrznych, jak i indywidualnych uwarunkowań jej uprawiania w nowych okolicznościach systemowych.

The paper addresses the issue of political satire in the new socio-political conditions in Poland after 1989 and until 2007, when significant changes concerning the subject matter of this paper occurred. The issue of political satire was presented in theoretical perspective (in relation to other notions within the scope of humour) and historical perspective, with emphasis on the history of Polish cabaret. Particular attention was devoted to cabaret groups which came from the student movement and create a unique environment centered around cabaret reviews and festivals, especially “PAKA” cabaret review in Cracow. The analysis concerned the declared attitude of artists from cabaret groups towards political satire, or, more broadly, political subjects in cabaret, and selected festival and television programmes involving cabaret groups. The analysis was based on the topic discussion groups as well as festival and press publications. The paper attempts to determine the condition of political satire in stage and television programmess of cabaret groups that took part in cabaret reviews and festivals in the analyzed period, the reasons for this condition and the attitude of the creators of these programmes towards political satire. The question of the relationship between cabaret artists and television was also considered. The findings were presented in relation to the Polish tradition of political satire and external, as well as the individual, determinants of its creation in the new political circumstances.