Germanizmy leksykalne w gwarze Mazurów syberyjskich

Niniejsza praca licencjacka poświęcona jest analizie germanizmów leksykalnych w gwarze Mazurów syberyjskich. Jej celem jest ustalenie etymologii pożyczek oraz opis procesu ich adaptacji do gwarowego systemu językowego. Gwary mazurskie, na terenie dawnych Prus Wschodnich kształtowały się pod wpływem różnych odmian języka niemieckiego – badana gwara również zachowuje przeniesione na Syberię germanizmy. Praca opiera się na materiałach zebranych samodzielnie przez autora w latach 2018-2024, obejmujących nagrania i notatki z badań terenowych oraz rozmów internetowych i telefonicznych. Analiza wykazała, że germanizmy są dobrze zaadaptowane do systemu gwarowego: podlegają deklinacji, koniugacji oraz derywacji. Największą grupę zapożyczeń stanowią rzeczowniki związane z kulturą materialną i jedzeniem. Praca zawiera słownik z około 150 germanizmami, poprzedzony opisem historii Mazurów syberyjskich, ich współczesnej sytuacji socjolingwistycznej oraz podstawowych cech fonetycznych i fleksyjnych badanej gwary. Analiza wykazała mniejszy stopień germanizacji w porównaniu z gwarami mazurskimi znanymi z badań prowadzonych w latach 50. XX w. na terenie Polski północno-wschodniej, co wiąże się z ograniczonymi kontaktami z językiem niemieckim po migracji Mazurów na Syberię.

This bachelor’s thesis is dedicated to analyzing lexical Germanisms in the dialect of Siberian Masurians. The aim is to determine the etymology of these borrowings and describe the process of their adaptation to the dialectal language system. Masurian dialects were shaped under the influence of various forms of the German language in the former East Prussia – the analyzed dialect retains Germanisms that were transferred to Siberia. The thesis is based on materials collected by the author between 2018 and 2024, including recordings and notes from field research, as well as internet and telephone conversations. The analysis showed that Germanisms are well adapted to the dialectal system: they undergo declension, conjugation, and derivation. The majority of borrowings are nouns related to material culture and food. The thesis includes a dictionary with approximately 150 Germanisms, preceded by a description of the history of Siberian Masurians, their contemporary sociolinguistic situation, and the studied dialect's basic phonetic and grammatical features. The analysis revealed a lower degree of Germanization compared to the Masurian dialects known from studies conducted in the 1950s in Poland, which is related to the limited contact with the German language after the migration of the Masurians to Siberia.