Paradoks fikcji w świetle założeń wybranych teorii emocji

Przedmiotem niniejszej pracy jest paradoks fikcji, czyli fenomen odczuwania przez odbiorców dzieł narracyjnych szczerych emocji wobec fikcyjnych postaci i wydarzeń, pomimo tego, że mają oni przekonanie, iż byty fikcyjne nie istnieją realnie. Celem jest natomiast ocena dotychczasowych teorii wyjaśniających ten paradoks poprzez wyszczególnienie ich zalet i ograniczeń. Autor argumentuje, że poszczególne stanowiska oparte są na różnych teoriach emocji. Wskazuje także, że właściwe rozwiązanie paradoksu powinno być w jak największym stopniu niezależne od przyjmowanej teorii emocji, a więc wymaga integracji poszczególnych elementów konkurujących ze sobą teorii. Kluczowym wnioskiem pracy jest przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym nie tylko przekonania, ale i wyobrażenia mogą pełnić rolę przyczynową w procesie powstawania emocji. Emocje wywołane wyobrażeniami inaczej motywują zachowanie podmiotu niż te spowodowane przekonaniami. Różnica ta pozwala wyjaśnić wyjątkową znikomość realnych działań podejmowanych w wyniku emocji nakierowanych na fikcje. Są one bowiem reakcjami w szczególnym stopniu opartymi na wyobrażeniach.

The subject of this paper is the paradox of fiction, that is, the phenomenon whereby recipients of narrative works feel sincere emotions toward fictional characters and events, despite the fact that they have the belief that fictional entities do not actually exist. The aim is to evaluate the existing theories that explain this paradox by highlighting their strengths and limitations. The author argues that the various positions are based on different theories of emotion. He also points out that a proper solution to the paradox should be as independent as possible of the adopted theory of emotion, and therefore requires the integration of the respective elements of competing theories. The key conclusion of this paper is to embrace the solution according to which not only beliefs, but also imaginations can play a causal role in the process of emotion formation. Emotions caused by imaginations motivate the subject's behavior differently from those caused by beliefs. This difference enables us to explain the exceptional scarcity of real actions taken as a result of emotions directed at fictions. This is because those responses are especially based on imaginations.