Raport roczny przedsiębiorstwa w układzie komunikacji profesjonalnej (na materiałach polskiej i brytyjskiej sprawozdawczości spółek giełdowych)

Przejście na system gospodarki rynkowej w naszym kraju doprowadziło do wyło¬nienia się zbiorowości specjalistów, którzy zaczęli funkcjonować w nieistniejących wcześniej obszarach rodzącego się w Polsce rynku kapitałowego i giełdowego. Po¬wstawanie nowych grup zawodowych wiązało się z wytwarzaniem nowych języków specjalistycznych, którymi musieli oni posługiwać się i tworzyć nowe gatunków tekstów specjalistycznych. Wzrosło także instrumentalne znaczenie tekstów sprawozdawczych, które obok spełniania swej tradycyjnej funkcji informacyjnej, stały się znaczącymi narzędziami oddziaływania zarządów spółek na postawy i zachowania odbiorców. Ta instrumentalna rola tekstu sprawozdawczego stanowi myśl przewodnią i podstawowy problem badawczy rozprawy. Zbadanie roli tekstów sprawozdawczych spółek, a za ich pośrednictwem lepsze poznanie języka specjalistów biznesu, uznałem za ważne zadanie badawcze, które według mojego rozeznania, nie było dotychczas w Polsce podejmowane. Temat rozprawy mieści się w ramach lingwistyki szczegółowej języków specjalistycznych, która obejmuje badania zmierzające do zrekonstruowania idiolektów specjalistów i polilektów wspólnot zawodowych, a w tym przypadku społeczności zawodowej ludzi biznesu. Badania te mogą być wykonane jedynie w drodze analizy korpusu tekstów specjalistycznych tworzonych przez konkretnych specjalistów. Głównym obiektem analizy jest tekst specjalistyczny raportu spółki giełdowej – odmiana pisana tekstu monologowego stanowiącego narzędzie komunikacji specjalistycznej w sferze biznesu. Rozprawa składa się z ośmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym zostały omówione podstawy teoretyczne, w oparciu o które, rozwijam swoje tezy i koncepcje. W rozdziale tym jest przedstawione ponadto zwięzłe omówienie stanu badań nad komunikacją i pragmatyką językową. Rozdziały 2, 3 i 4 poświęcone są kolejno analizie komunikacji, języka i tekstu w sferze biznesu. Opisaniu tekstu specjalistycznego, jakim jest raport przedsiębiorstwa, poświęcony jest rozdział piąty. W rozdziałach szóstym i siódmym zostały zaprezentowane wyniki analizy wybranych tekstów raportów oraz listów prezesów spółek polskich i brytyjskich, stanowiących podstawową część narracyjną tych raportów. Wnioski z przeprowadzonej analizy są przedstawione w ostatnim, ósmym rozdziale rozprawy. Badanie tekstów raportów spółek giełdowych zostało przeprowadzone na materiale korpusu tekstów porównywalnych, tworzonych przez analogiczne społeczności spe¬cjalistów polskich i brytyjskich z tych samych dziedzin, tworzących taki sam gatu¬nek tekstu oraz na ten sam temat. Badane teksty raportów należą do dwóch jednolitych obszarów działalności spółek notowanych na giełdach, a mianowicie: sektora produkcji wyrobów cukierniczych oraz bankowości. Algorytm postępowania badawczego składał się następujących podstawowych czynności badawczych:  analiza kontekstu tworzenia tekstu raportu;  identyfikacja struktury retorycznej tekstu;  określenie typów realizowanych w tekstach aktów mowy;  ustalenie proporcji ilościowych poszczególnych typów aktów mowy realizowanych w tekście;  zbadanie frekwencyjności występowania jednostek leksykalnych w tekście;  analiza konfrontatywna korpusów tekstów angielskich i polskich w celu wykrycia podobieństw i różnic zarówno na płaszczyźnie pragmatycznej jak i na płaszczyźnie wyrażeniowej tekstów w obu językach;  wnioski. W rozprawie zostały opisane kolejne etapy realizacji badania, które potwierdziło zasadność hipotezy, iż tekst raportu spółki giełdowej jest tekstem polifunkcyjnym, reprezentującym intencje twórcy zmierzającego nie tylko do skonstruowania w umyśle odbiorcy pewnych znaczeń i faktów, ale także dążącego w mniej lub bardziej eksplicytny sposób do ukształtowania jego przekonań, zbudowania pozytywnego wizerunku firmy, wytworzenia klimatu zaufania i więzi z odbiorcą tekstu sprawozdawczego. Twórca raportu spółki stara się oddziaływać na odbiorcę za pomocą różnego szerokiego wachlarza środków językowych i aktów mowy, które zostały opisane w rozprawie. Wprawdzie badanie potwierdza przewagę ilościową aktów informacyjnych nad pozostałymi typami aktów mowy realizowanych w tekstach sprawozdawczych, to jednak w tekstach raportów reprezentowane są także, choć w mniejszej proporcji, pragmatyczne lub nacechowane pragmatycznie akty mowy, które świadczą o pragmatycznych intencjach twórców tych raportów. Reasumując, zrealizowane badania empiryczne oraz przeprowadzona analiza piśmiennictwa naukowego, potwierdziły zasadność hipotezy badawczej o instrumentalnej, a nie tylko informacyjnej roli tekstu raportu spółki giełdowej. The transformation and shift towards market economy in our country led to the emergence of new groups of specialists that had not existed before, especially on the stock exchange and in the capital market. This also led to the appearance of specialized languages and texts in order to respond to their communication needs. The dissertation aims at exploring the role and function of company's report in the new economic contexts of our country. The main hypothesis states that a company's report is not only an informative document but is also produced with a pragmatic intention of influencing the investors who are the main recipients of this document. In order to investigate this instrumental role of reports, a corpus composed of Polish and British reports has been examined with special focus on calculating the frequency of occurrence of speech acts and other linguistic characteristics that might point to the pragmatic intentions of their authors. This research comfirmed the hypothesis about the pragmatic and not only informative function of a company's report.