Znaczenie wybranych rodzajów pamięci długotrwałej w fałszowaniu podpisów

W praktyce badań dokumentów najczęstszym sposobem fałszowania podpisów jest ich podrabianie. W badaniach pisma ręcznego, a zwłaszcza w ekspertyzie podpisów sfałszowanych z pamięci, jednym z podstawowych zagadnień jest odpowiedź na pytanie, na ile udane jest odtworzenie (sfałszowanie) wcześniej widzianego podpisu. Istotną dla prowadzonych badań identyfikacyjnych jest wiedza eksperta o piśmie z perspektywy tworzenia się pamięciowego śladu graficznego (pisma), jego utrwalania i odtwarzania. Poczynione przez biegłych pismoznawców obserwacje wskazują, iż w procesie fałszowania podpisów ważną rolę odgrywa też pamięć fałszerza. W oparciu o wiedzę teoretyczną popartą badaniami, autorka wskazuje, jak niezwykle ważną informacją dla prowadzonych badań identyfikacyjnych pisma jest znajomość świadomych i nieświadomych aspektów tworzenia pamięciowego śladu graficznego podpisów osób trzecich, a w istocie obszar badawczy, który ma na celu określenie, na ile wiernie i po jakim czasie dana osoba potrafi odtworzyć zapisany w pamięci obraz. Z punktu widzenia metodologii badań identyfikacyjnych pisma ręcznego wydaje się, że to właśnie pamięć deklaratywna (za pomocą której nabywa się wiedzę dotyczącą zjawisk, które można opisać, jest to pamięć wydarzeń, znaczenia słów faktów i zasad) i proceduralna (za pomocą której nabywa się umiejętności, zapamiętuje sposoby wykonania pewnych czynności, których można się nauczyć drogą prób, błędów i przez naśladowanie, ale nie można dokładnie objaśnić słowami) – a zwłaszcza proceduralna – mają istotne znaczenie dla identyfikacji osoby fałszerza. Hipoteza ta została poddana weryfikacji w drodze przeprowadzonych badań mających na celu określenie i precyzyjne zdefiniowanie wpływu pamięci na proces fałszowania podpisów, a także ustalenie, czy dotychczasowe metody pobierania materiału porównawczego badania autentyczności podpisów są wystarczająco efektywne. Weryfikacji poddana została także ocena dominacji swoistości cech pisma ręcznego probantów nad cechami fałszowanymi w zależności od zastosowanej przez nich metody fałszerskiej, jak też celowość pobierania od osób podejrzanych o sfałszowanie podpisu ich podpisów autentycznych. Zdaniem autorki, przedstawione aspekty teoretyczne poparte badaniami istotnie wpłyną na zmianę dotychczasowego spojrzenia na proces fałszowania podpisów, zwłaszcza z pamięci. Przedstawione opracowanie w założeniu ma stanowić zarys wiedzy kryminalistycznej uwzględniający przydatne dla eksperta zajmującego się badaniami pisma ręcznego elementy wiedzy psychologicznej i neurologicznej. Przybliżenie sygnalizowanych zagadnień ma na celu ułatwienie zrozumienia procesów zachodzących w organizmie ludzkim podczas zapamiętywania i pisania. Może również przyczynić się do ożywienia dyskusji na temat interdyscyplinarnego charakteru badań pismoznawczych - w celu pełniejszej interpretacji zjawisk, które znalazły zastosowanie w metodach badawczych wykorzystywanych w kryminalistyce.

In the area of document examination the forgery of signature is the most common type of crime. Forgers use in criminal practice also signatures that were previously seen and memorized. For experts who analyze handwriting the most important issue is to determine how the writing is memorized, registered and used through time. Basing on experts’ experience and research, the author of the presentation indicated that in the process of memorizing of third persons handwriting the conscious and unconscious mechanisms are at play and it is necessary to determine after what period of time, and to what extend the forgery of memorized signature can still be successful. Taking into account the methodology of handwriting identification it seems that both declarative and procedural memory, but mostly procedural, are essential for the identification of a forger. During research the impact of a memory on forging processes had been examined and the effectiveness of methods used for collection of comparative material had been analyzed. What was subject to verification, was also the potential dominance of the individual features of participants (falsifiers) over the features of the signature intended for falsification and whether the collection of personal signatures from suspects is justified. According to the author, the presented theoretical aspects supported by research will change current understanding of falsification processes and falsification of signatures in particular. The presentation aimed to underlie the usefulness of neurological and psychological knowledge for the work of expert specializing in handwriting examination. Moreover, it signalized the importance of biological processes for writing and memorizing, as it is necessary to revive the discussion on the interdisciplinary nature of the research concentrating on writing. Using research methods from different disciplines may help in understanding the role of memory in forgery to a much greater extent.