The use of traditional knowledge in indigenous language and culture revitalization: building resiliency through epistemic abundance

Głównym celem pracy było wypracowanie takiego podejścia do rewitalizacji językowo-kulturowej, które czerpie z bogactwa poznawczego społeczności rdzennych, uwzględnia wiedzę tradycyjną oraz projekty odnowy językowej, których siłą napędową są społeczności lokalne. Praca porusza również zagadnienia związane z umiejscowieniem i pozycją lokalnych epistemologii i metod badawczych wobec paradygmatów naukowych głównego nurtu w kontekście rewitalizacji języków rdzennych. Punktem wyjścia dla badań była ogólna diagnoza sytuacji edukacyjnej społeczności rdzennych, a w szczególności fiasko monokulturowych programów oświatowych, które łamią prawa lingwistyczne mniejszości etnicznych oraz dominacja eurocentrycznych paradygmatów badawczych, które często nie uwzględniają w wystarczającym stopniu specyfiki lokalnych języków, rdzennych epistemologii oraz metod pozyskiwania i przekazu wiedzy.Przedstawiona w pracy perspektywa traktuje zjawiska związane z dekulturacją i utratą języka jako układy całościowe, które wpływają na zdrowie psychiczne i fizyczne członków społeczności językowych. W związku z tym, istotnym aspektem problematyki badawczej jest analiza rewitalizacji językowej w kontekście jej potencjału jako czynnika ochronnego wzmacniającego odporność psychiczną (resilience) człowieka.Badania zostały przeprowadzone we współpracy ze społecznościami Nahua w Meksyku, społecznościami Ojibwe, Cree i Mohawk w Kanadzie oraz Sámi w Norwegii. Zróżnicowane pod względem geopolitycznym, etnolingwistycznym i kulturowym konteksty umożliwiły wieloaspektową analizę, uwzględniającą szerokie spektrum zagadnień badawczych, takich jak charakterystyka rdzennych mechanizmów przekazu kulturowego z perspektywy ich znaczenia dla edukacji ugruntowanej kulturowo i rewitalizacji językowej, rola wiedzy tradycyjnej jako narzędzia rewindykacji wobec kultury dominującej oraz potencjał języków indiańskich i procesów rewitalizacyjnych w kształtowaniu odporności psychicznej. Odporność psychiczna w kontekście kultur rdzennych została na potrzeby niniejszej pracy zdefiniowana jako zespół umiejętności, które pozwalają wyżej wymienionym społecznościom skutecznie radzić sobie z dyskryminacją, negatywnymi doświadczeniami lub dramatycznymi wydarzeniami zaistniałymi w wyniku dominacji kolonialnej. Istotnym rezultatem niniejszej pracy jest również kompilacja opinii na temat konstruktywnych modeli pedagogii przekazu rdzennego języka, zebranych wśród posiadaczy wiedzy. W przypadku każdej z interesujących mnie grup, punktem wyjścia dla tych refleksji była pozytywna świadomość etnolingwistyczna.Niniejsze badania wykazały, iż społeczności rdzenne czerpią siłę z bogactwa poznawczego zakodowanego w ich językach konfrontując się z wyzwaniami społecznymi przed którymi stoją. Język postrzegany jako przekaz wiedzy jest zatem istotnym zasobem kulturowym, którego potencjał może być wykorzystywany w różnych przedsięwzięciach społecznych i w rzecznictwie związanym z prawami społeczności rdzennych. Niniejsza perspektywa koncentruje się zatem na identyfikacji powszechnych, długofalowych celów etnokulturowych oraz wspieraniu i pielęgnowaniu systemów wiedzy charakterystycznych dla specyficznych społeczności rdzennych. Postulowane doprecyzowanie celów etnokulturowych ma na celu wyznaczenie obszarów w których język jako kolektywny zasób może potencjalnie wesprzeć autodeterminowany model społeczny i przyczynić się do wzrostu innych wskaźników ciągłości kulturowej. Przykłady takich obszarów działalności to wzmacnianie odporności psychicznej i dążenie do zdrowia rozumianego przez pryzmat rdzennych kategorii poznawczych, działania prewencyjne związane z przeciwdziałaniem samobójstwom oraz depresji jak również działania ekologiczne takie jak adaptacja do zmiany klimatycznej, ściśle powiązana z kulturowo ugruntowanym systemem zarządzania zasobami naturalnymi na terytoriach społeczności rdzennych.

The main goal of the PhD dissertation was to elaborate a traditional knowledge-based perspective on language revitalization, which would embrace the epistemic abundance encoded in indigenous languages together with the experience of the community-driven language renewal projects. The dissertation also tackles the issues connected with the positionality of local epistemologies toward the mainstream scientific paradigms in the context of indigenous language revitalization.The point of departure for the research was a general diagnosis of the educational situation of indigenous communities. Of particular interest was the fiasco of monocultural educational programmes which violate the rights of ethnic minorities and the domination of Eurocentric scientific paradigms which often do not include the specifics of local languages, indigenous epistemologies and methods of knowledge production and transfer.The present perspective sees the phenomena related to deculturation and the loss of a language as parts of a wholistic system, which influences the physical and mental health of the indigenous language communities. Therefore, an important aspect of the research is the analysis of language revitalization in view of its potential as a protective factor boosting human resilience.The research was conducted in collaboration with the Nahua community members in Mexico, Cree, Ojibwe, and Mohawk community members in Canada, and Sámi people in Norway. The experience of these ethnolinguistically, geopolitically and culturally diverse communities provides a complex background and a point of departure for a broader, more universal discussion with regard to a wide spectrum of research issues. These issues include the characteristics of indigenous mechanisms of knowledge transfer in the view of their significance to a culturally-grounded education and language revitalization, the role of traditional knowledge as a tool of critical consciousness towards the dominant culture and the potential of indigenous languages and revitalization processes in the shaping of human resilience. The resilience in the context of indigenous cultures was defined as a set of abilities which allow the indigenous communities to cope with discrimination, negative experiences or dramatic events that occurred as a result of the colonial dominance. Furthermore, an important result of the dissertation is the compilation of the knowledge holders’ opinions about constructive models of indigenous language pedagogies. The point of departure for these reflections was positive ethnolinguistic awareness of the study participants.The present research indicates that the indigenous communities draw strength from the epistemic abundance encoded in their languages when they tackle the social challenges they are confronted with. The language perceived as knowledge transmission is therefore a significant cultural resource and its potential can be used in a variety of social undertakings such as indigenous rights advocacy. This perspective focuses on the identification of the overall, long-term ethnocultural goals and on the nourishment of the knowledge systems characteristic for specific indigenous communities. The objective of the goal clarification is to outline the areas in which the language, as a collective asset, can support a self-determined societal model and contribute to strengthening other indicators of cultural continuity. The examples of such areas of activity include the strengthening of resilience and the pursuit of a wholistic vision of health, grounded in indigenous concepts, suicide and depression prevention, ecological activities such as crafting adaptive strategies to climate change, related to culturally-rooted systems of natural resource management on indigenous territories.