The creation of British migrant settlement policy for Polish refugees after the Second World War. The origins and the role of the Committee for the Education of Poles in Great Britain (1947-1954)

Tematem prezentowanej rozprawy doktorskiej jest imigracja Polaków do Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej. Praca przedstawia kształtowanie się brytyjskiej, powojennej polityki imigracyjnej w stosunku do polskich uchodźców, kładąc szczególną uwagę na edukację. Rozprawa wyjaśnia proces w jakim przebiegała integracja Polaków ze społeczeństwem brytyjskim zakończona sukcesem, podkreślając przy tym role edukacji jako ścieżki ułatwiającej ten proces. Badania prowadzące do opracowania poniższej rozprawy obejmowały również analizę skutków politycznych, zatwierdzonej przez parlament brytyjski Polskiej Ustawy Przesiedleńczej w marcu 1947 roku (pierwszego, brytyjskiego ustawodawstwa, dotyczącego masowej imigracji). Prace parlamentu brytyjskiego nad powyższą ustawą w dużej większości obejmowały kwestie edukacji, za którą odpowiedzialność poniósł powołany 1 kwietnia 1947 roku Komitet Edukacji dla Polaków. Wyniki przeprowadzonej kwerendy historycznej ukazują po raz pierwszy jak doszło do powstania Komitetu, problemy związane z jego powołaniem, funkcjonowaniem oraz owoce jego działności. Komitet, w skład którego weszli zarówno Anglicy jak i Polacy był instytucją autonomiczną, której zadaniem było odpowiednie przygotowanie i przystosowanie Polaków, decydujących się na pozostanie na stałe w Wielkiej Brytanii, i wybór tego kraju jako miejsce przesiedlenia. Praca dokumentuje powstawanie szeregu innych wspomagających kształcenie instytucji edukacyjnych, działających pod egidą Komitetu a powoływanych do funkcjonowania na każdym szczeblu edukacyjnym i dostosowanych do odpowiedniej grupy wiekowej wśród dzieci młodzieży, i dorosłych. Wyjaśnia przy tym proces rozwoju tych instytucji, ich role, działalność pedagogiczną, obejmując przy tym funkcjonowanie tych placówek w życiu codziennym pod opieka, i nadzorem Komitetu. Dzięki zaistnieniu Komitetu wielu Polaków zdobyło odpowiednie wykształcenie lub kwalifikacje zawodowe, które umożliwiły im nie tylko stale zatrudnienie, ale również sukcesy zawodwe, udane kariery w sferach biznesu, w przemyśle, ugruntowując tym samym ich znaczącą role w życiu gospodarczym Anglii oraz w jej posiadłościach zamorskich. Proces ten mógł się dokonać tylko dzięki opanowaniu dobrej znajomości języka oraz przyswojeniu sobie odpowiedniej wiedzy o Kraju, w którym osiedlali się uchodźcy z Polski, panujących w nim zwyczajów, historii, szerokorozumianej kultury itd. Konsekwencją tych działań było powolne zamykanie polskich ośrodków i instytucji edukacyjnych, w tym szkół, będących pod opieką Komitetu oraz przeniesienie uczących się dzieci, i studiującej młodzieży do brytyjskich instytucji edukacyjnych w celu kontynuowania wcześniej rozpoczętej nauki. Z perspektywy czasu, dopiero dziś możemy w pełni docenić działania i wysiłek polityki brytyjskiej w stosunku do polskich imigrantów w tamtym okresie, i uchwycić istotę bezprecedensowej inicjatywy w powojennej polityce imigracyjnej Wielkiej Brytanii. Powołanie instytucji w całości finansowanej przez rząd brytyjski tylko dla potrzeb polskiej mniejszości narodowej było symbolem odejścia od konwencjonalnego trendu w dotychczasowej polityce imigracyjnej tego rządu. Praca poniższa oparta jest głownie na dokumentacji archiwalnej. Proces badawczy objął kwerendę obejmującą sprawdzenie ponad 130 teczek z dokumentacją, znajdującą się w Archiwach Narodowych w Kew-Richmond, w lokalnych archiwach poszczególnych hrabstw na terenie Wielkiej Brytanii, dokumentacji udostępnionej w Instytucie i Archiwach Hoovera na Uniwersytecie w Stanford w Kalifornii, oraz Instytutu i Muzeum Sikorskiego w Londynie. Z uwagi na udostepnienie dokumentacji historycznej znajdującej się w Kew-Richmond do wglądu publicznego dopiero pod koniec lat 90- siątych oraz wielu kolekcji po 2002, praca poniższa odsłania nieopracowaną w pełni historię Komitetu Edukacji dla Polaków, uzupełniając, jednocześnie nieznane fragmenty historii początków polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej.

The topic of this thesis is Polish immigration to post-war Britain. It furnishes an account of post-war British policy towards Polish refugees, with particular regard to education. It explains how Poles successfully integrated into mainstream British society and highlights the importance of education as their route to civic integration. The research leading to this thesis included an examination of the political implications of the passage of the Polish Resettlement Bill in March 1947 (the first ever British legislation dealing with mass immigration). A good deal of the work linked to the Bill involved education as provided for by the Committee for the Education of Poles, a body brought into being on 1 April 1947. This research revealed for the first time how the Committee was set up, the difficulties associated with its existence and the final fruits of its endeavours. The Committee, an autonomous body which had both British and Polish members, had to ensure that the many thousands of Poles who elected to remain in Britain would be properly equipped for resettlement. The study documents the emergence at every level of the various types of educational institutions required in order to cater for each age group, and how they evolved and performed their everyday roles under the aegis of the Committee. Thanks to the Committee, many Poles obtained the qualifications that enabled them to secure jobs and ultimately a career in industry or business and so play a useful part in the economic life of Great Britain and her overseas territories. This largely involved the acquisition of an adequate knowledge of English and the British way of life. To this end, the purely Polish institutions maintained by the Committee were eventually dissolved and the education of the children and students who had attended them continued at equivalent British institutions. Today, with hindsight, we can appreciate more fully British government policy towards immigrants at the time and see that the initiative - unprecedented in British immigration policy - of setting up an institution entirely financed by the government solely for Polish immigrants, was a truly remarkable departure from the general trend within the broader history of immigration to Britain. My thesis is based entirely on primary sources. It involved working on more than 130 collections located at the National Archives in Kew-Richmond (PRO), in local record offices elsewhere in Britain, the Hoover Institution and Archives at Stanford University in California, and the Polish Institute and Sikorski Museum in London. As the ‘closed’ status of PRO documents relating to the Committee for the Education of Poles was lifted only in the late 1990’s, or in many instances after 2002, my study reveals an unknown part of the institution’s history. Consequently, the whole project offers a complete and fully documented history of the Committee, supplying a missing chapter in the origins and history of Polish immigration to Great Britain after the Second World War. For the purposes of my research, a range of other sources, such as statistical data and in-depth interviews conducted with members of the older generation of Polish émigrés, were also used.