Państwo w międzynarodowym arbitrażu handlowym

STRESZCZENIE Państwa i tworzone przez nie podmioty państwowe są ważnymi uczestnikami międzynarodowego obrotu gospodarczego. Mimo że państwo od dawna powszechnie uczestniczy w międzynarodowym obrocie gospodarczym, a co za tym idzie, również w międzynarodowym arbitrażu handlowym, to problemy wynikające z tego faktu są wciąż aktualne. Przedmiotem rozprawy jest problematyka prawna udziału państwa w międzynarodowym arbitrażu handlowym. Jej celem jest natomiast ustalenie, czym charakteryzuje się międzynarodowy arbitraż handlowy z udziałem państwa oraz czy udział państwa w międzynarodowym arbitrażu handlowym ma wpływ na postępowanie arbitrażowe, zarówno w wymiarze kolizyjnym i materialnoprawnym, jak też proceduralnym. Główna hipoteza badawcza rozprawy zawiera się w stwierdzeniu, że udział państwa w międzynarodowym arbitrażu handlowym ma wpływ na postępowanie arbitrażowe, tak w zakresie procedury, jak też prawa kolizyjnego oraz właściwego prawa materialnego, a zatem międzynarodowy arbitraż handlowy z udziałem państwa różni się od postępowania z udziałem jedynie podmiotów prywatnych w kilku aspektach. W rozprawie analizuję, czy udział państwa w takim arbitrażu ma wpływ na prawo, które zostanie zastosowane do oceny stosunku prawnego będącego źródłem roszczenia, a w szczególności czy zastosowanie znajdą normy prawa publicznego, zarówno krajowego, jak i międzynarodowego. Ponadto, badam również kluczowe aspekty prawne wyrażenia przez państwo zgody na arbitraż, w tym podnoszone przez państwa zarzuty braku zdolności lub zdatności arbitrażowej sporu oraz zarzut immunitetu jurysdykcyjnego. Podejmuję także próbę odpowiedzi na pytanie, czy państwo może wyrazić zgodę na arbitraż poprzez działanie podmiotu państwowego, nawet jeśli posiada on odrębną osobowość prawną. Rozprawę kończy analiza zagadnień natury proceduralnej, które powstają w przypadku udziału państwa w arbitrażu. Zarysowany wyżej problem badawczy ma w znacznej mierze charakter nowatorski. O ile w literaturze rozważano i szeroko opisano zagadnienia prawne wynikające z udziału państwa w międzynarodowym arbitrażu inwestycyjnym, to stosunkowo niewiele publikacji zostało poświęconych jego uczestnictwu w międzynarodowym arbitrażu handlowym.

SUMMARY States and the state entities they establish are important participants in international economic relations. Despite the fact that states have long been widely involved in international trade and thus also in international commercial arbitration, problems arising from this continue to persist. The subject of this doctoral dissertation is the issue of the state’s participation in international commercial arbitration. Its aim is to determine the characteristics of international commercial arbitration with the participation of a state and whether the state’s participation impacts proceedings in terms of procedure, conflict of laws and substantive law and, if so, the extent of such impact. The main hypothesis of this dissertation is that the state’s participation in international commercial arbitration does have an impact on arbitration proceedings, in terms of their procedure as well as conflict of laws and applicable substantive law, and, therefore, international commercial arbitration involving a state differs from proceedings solely involving private entities in several significant aspects. In this doctoral dissertation, I analyse whether the state’s participation in international commercial arbitration impacts the law which will apply to the assessment of the legal relationship giving rise to the claim, in particular whether norms of both domestic and international public law will apply. Additionally, I also examine the key legal aspects of the state’s consent to arbitration, including defences commonly raised by states, such as lack of capacity to conclude an arbitration agreement or other defences concerning the arbitrability of the dispute in question or jurisdictional immunity. I also attempt to answer the question of whether the state may consent to arbitration through the actions of a state entity, even if such entity has separate legal personality. This dissertation concludes with an analysis of procedural issues which arise where a state participates in arbitration. The research question outlined above is, to a large extent, innovative. While academic literature has considered and extensively described the legal issues arising from the participation of states in international investment arbitration, relatively few publications have been devoted specifically to the issue of states’ participation in international commercial arbitration.