Zjawisko samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Polsce

Jednym z głównych problemów współczesnego świata jest zjawisko samobójstwa. Jego skala z roku na rok zwiększa się, dotykając coraz liczniejszą grupę dzieci i młodzieży. Dane Komendy Głównej Policji wskazują, że w samym 2022 roku odnotowano ponad 2 tys. prób samobójczych właśnie wśród nieletnich. Jest to ponad 14% wszystkich ogólnie zarejestrowanych w Polsce sytuacji targnięcia się na własne życie. Z kolei w roku 2021 odnotowano niewiele ponad 10% takich zdarzeń, czyli ok 1,5 tysiąca. Niestety liczba ta corocznie wzrasta, a eksperci szukają przyczyn takiego stanu rzeczy. Najczęściej pojawiają się komentarze, że młodzi ludzie czują się samotni, a nawet izolowani od społeczności (czy to szkolnej, rówieśniczej czy rodzinnej). Coraz częściej bywają też ofiarami przemocy, z którą sami nie są w stanie sobie poradzić. Z jednej strony, w XXI wieku na pierwszym miejscu człowiek stawia zaspokajanie własnych potrzeb, z drugiej zaś – coraz częściej doświadcza samotności. Jednak samobójstwa nie można analizować jedynie z perspektywy jednostki, należy również pamiętać o każdorazowym wpływie na resztę społeczeństwa.Samobójstwo jest bowiem zjawiskiem wielowymiarowym, na którego występowanie wpływają różne czynniki, od genetycznych, biologicznych, przez społeczne i psychologiczne. W niniejszej pracy przedstawiono zjawisko samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Całość składa się z czterech rozdziałów, w których zawarto syntetyczny opis problematyki. Badacze, specjalizujący się zagadnieniem samobójstw nie są zgodni co do definicji pojęcia. Wynika to z faktu, że wiele różnych dziedzin nauki zajmuje się tą tematyką, w związku z czym inaczej problematykę samobójstwa tłumaczą socjologowie, inaczej psychiatrzy czy psychologowie, a jeszcze różnie etycy. Dlatego też pierwszy rozdział niniejszej pracy przedstawia samobójstwo w literaturze przedmiotu, skupiając się na samym pojęciu, jego klasyfikacji i etiologii działań samobójczych, rozróżniając przy tym uwarunkowania samobójstw dzieci i młodzieży w kontekście różnych typów rodzin. W rozdziale drugim zawarto socjologiczne ujęcie samobójstwa. To Emile Durkheim (tzw. ojciec socjologii) sformułował jedną z pierwszych definicji omawianego w niniejszej pracy zjawiska. Samobójstwem nazwał każdy przypadek śmierci bezpośrednio (bądź pośrednio) wynikający z pozytywnego (czy też negatywnego) zamierzonego działania ofiary, wiedzącej, że może umrzeć. Jednak takie postrzeganie zachowań suicydalnych jest dość szerokie, a co za tym idzie – nieścisłe. Dlatego też w tym rozdziale została również przedstawiona dynamika zjawiska samobójstw, cechy demograficzne osób, które podjęły decyzję o targnięciu się na własne życie, a także opisane zostały próby samobójcze w Polsce i na świecie. Rozdział trzeci opiera się na prawnych aspektach aktu suicydalnego, rozróżniając samobójstwo od zabójstwa, opisując zjawisko przyczyniania się do aktu samobójczego oraz łącząc je jako następstwo nękania. Z punktu widzenia prawa karnego samobójstwo nie jest bowiem przestępstwem, ale stanowi przedmiot zainteresowań, który swoje odzwierciedlenie znajduje w Kodeksie karnym, nawiązując m.in. do namowy do targnięcia się na własne życie, nękania czy znęcania się. Ostatni, czwarty rozdział, to próba analizy problematyki samobójstw wśród dzieci i młodzieży w kontekście kategorii czynników ryzyka zachowań samobójczych oraz sposobów popełniania zamachów na własne życie, a także próba znalezienia możliwości zapobiegania samobójstwom i wskazanie instytucji pomocowych dla osób w kryzysie psychicznym. W tej części przedstawiono również najnowsze wyniki badań dotyczące zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce, które przeprowadziła i zorganizowała Fundacja UNAWEZA. Całość pracy została opracowana na podstawie dostępnej literatury przedmiotu.