Efektywność polisensorycznych gier i zabaw dydaktycznych w procesie nauczania języka polskiego jako obcego osób we wczesnej fazie dorosłości

W procesie glottodydaktycznym gry i zabawy zajmują szczególne miejsce. Nie tylko wzbogacają zajęcia, utrzymują uwagę uczniów i zwiększają motywację, ale przede wszystkim wspierają zapamiętywanie leksyki i struktur gramatycznych, sprzyjają rozwojowi sprawności językowych. Ponadto zabawy oparte na więcej niż jednym zmyśle aktywują obie półkule mózgowe, optymalizując tym samym proces uczenia się, zwiększając zdolność zapamiętywania, a także szybkość przypominania. Celem rozprawy było zbadanie, na ile efektywne są gry i zabawy polisensoryczne oraz duosensoryczne w nauczaniu języka polskiego jako obcego osób we wczesnej fazie dorosłości w porównaniu do lekcji prowadzonych w tradycyjny sposób. Analizie zostały poddane dwie sprawności: receptywna (rozumienie) i produktywna (pisanie). Badania były prowadzone w grupach na poziomie A1. Punktem wyjścia do badań efektywności był pre-test, który pokazywał wartość rozumianych wyrazów na początku każdego nowego bloku lekcyjnego. Kolejny etap eksperymentu obejmował wprowadzenie nowej leksyki w oparciu o te same zadania dla grup eksperymentalnych i kontrolnych. Następnie grupie eksperymentalnej towarzyszyła zabawa polisensoryczna lub duosensoryzna, a w grupie kontrolnej wykonywane było dodatkowe zadanie o charakterze “tradycyjnym”. Ostatnim etapem badania było sprawdzenie efektywności zapamiętywania nowych wyrażeń i zwrotów z wykorzystaniem testu, w którym z każdą poprawną odpowiedź student otrzymywał 1 punkt. Badanie sprawności receptywnej polegało na tym, że studenci mieli przyporządkować usłyszany wyraz lub zwrot do konkretnej ilustracji. W części badającej sprawność produktywną uczestnicy eksperymentu mieli za zadanie podpisać ilustracje. Za poprawne odpowiedzi przyjęłam wyrazy zanotowane poprawnie z uwzględnieniem zasad ortografii. Nie uwzględniałam błędów w zapisie polskiej grafii. W eksperymencie wzięły udział cztery grupy. Dwie stanowili studenci Uniwersytetu Warszawskiego, a dwie Warszawskiej Szkoły Filmowej. Każda z grup była eksperymentalna i kontrolna, w zależności od etapu eksperymentu, na którym się znajdowała. Praca doktorska została podzielona na dwie części: teoretyczną i praktyczną. Część teoretyczna obejmuje cztery rozdziały. Piąty stanowi analizę statystyczną oraz opracowanie wyników badań. W rozdziale pierwszym przedstawiono budowę i rozwój narządów zmysłu oraz omówiono ich rolę w procesie glottodydaktycznym. W rozdziale drugim zostały przeanalizowane teorie zabaw w świetle badań psychologicznych, pedagogicznych i kulturowych, m.in.: teoria nadmiaru energii, atawizmu, ćwiczenia przygotowującego, czy też teoria funkcji zastępczej. Przybliżono koncepcje zabawy według Huizingi, Piageta, Coilloise`a, Elkonina i Okonia. W rozdziale poruszono kwestię funkcji gier i zabaw na różnych etapach dojrzewania. Rozdział trzeci poświęcony został nauczaniu dorosłych. W pierwszej kolejności zdefiniowano fazę wczesnej dorosłości, aby następnie zwrócić uwagę na strategie nauczania podjęte na uczelniach wyższych, ze szczególnym uzwględnieniem metodyki nauczania języków obcych. W rozdziale czwartym omówiono rolę zabaw i gier w kształceniu osób dorosłychw kontekście procesu glottodydaktycznego. Ponadto podano klasyfikację oraz zdefiniowano pojęcia gier i zabaw językowych oraz polisensorycznych zabaw dydaktycznych. Rozdział piąty stanowi opis grup badawczych, przebiegu eksperymentu, zastosowanych w nim gier i zabaw. Ta część dysertacji zawiera także analizę statystyczną, która prezentuje wyniki zastosowania gier i zabaw polisensorycznych oraz duosensorycznych w grupach eskperymentalnych w stosunku do grup kontrolnych, zarówno dla sprawności receptywnej, jak i produktywnej. Zmierzono tu efektywność zabaw polisensorycznych ze względu na ilość zaangażowanych zmysłów, wiek uczących się oraz język ojczysty badanych. Wyniki eksperymentu pokazały, że wskaźnik efektywności dla sprawności receptywnej był średnio o 9,7% wyższy przy zastosowaniu ćwiczeń i technik poli- i duosensorycznych niż tradycyjnych metod. Dla sprawności produktywnej wskaźnik ten wynosił 4,6%. W badaniach wskazano, że na pomiar efektywności miał wpływ język ojczysty uczących się. Osoby słowiańskojęzyczne wykazywały tendencję do zawyżania wartości pre-testu, a rezultaty post-testu były wyższe. Eksperyment wykazał, że w okresie wczesnej dorosłości na efektywność zabaw polisensorycznych nie ma wpływu wiek uczących się. Niezależnie od tego, czy są oni na początku czy pod koniec tej fazy, rezultaty są do siebie zbliżone. W rozprawie zwracam uwagę na fakt, że wbrew oczekiwaniom - spowodowanym silnym tendencjom popularyzującym gry i zabawy w metodyce nauczania języków obcych - wyniki dotyczące efektywności zastosowania tych metod okazały się być niższe. Jednak niezależnie od rezultatów przeprowadzonego przeze mnie eksperymentu, umiejętność zastosowania gier i zabaw w procesie glottodydaktycznym jest niezwykle ważna dla warsztatu lektora JPJO, choćby ze względu na wsparcie procesów poznawczych osób uczących się, jakie umożliwia.

The games and activities take the special place in the process of teaching foreign language. Not only do they enrich the classes, focus the learners’ attention and increase motivation, but they support the process of memorizing vocabulary and grammar structures as well as help language skills development. Furthermore exercises based on more than one sense activate both hemispheres of the brain optimizing the process of the language acquisition and upgrading the ability to memorizing and recollecting previously learned vocabulary The main aim of the dissertation was to examine the effectiveness of the application of duo- and polisensoric activities in the process of teaching Polish as a foreign language to the learners in the early stage of adulthood in comparison to implementation of methods recognized as “traditional”. Two types of skills were analyzed: receptive (comprehension) and productive (writing). The study was conducted in the groups at beginners level (A1). The starting point to the study of effectiveness was a pre - test which showed the value of the words that were understood by the learners at the beginning of each study unit. The subjects were to underline the words that they recognize such as internationalisms or vocabulary that they learned before. Only receptive skills were tested during the pre-test. It was to avoid the necessity to write down the vocabulary because it would disturb the lesson plan. The next stage of the experiment was presenting new vocabulary using the same exercises for both: experimental and control group. Then the experimental group was introduced to the duo- or polisensoric activity and the control group was to complete the traditional type of exercise. The finishing stage was controlling the effectiveness of acquisition of new words and phrases by using the post - test. Each right answer was 1 point. Testing the receptive skills was matching the word or phrase to the right picture. Controlling of productive skills the participants were supposed to write the words under the right photos. The words spelled correctly were considered to be the right answers. Four groups of learners participated in the study, two of which were students of The University of Warsaw and other two - students of Warsaw Film School. All of them were experimental and control at the same time - depending on the phase of the study. This dissertation consists of two parts: theoretical, which is four chapters and practical where you can find description and statistical analysis of the results of the study. First chapter introduces us to the construction and development of sense organs and explains their role in the process of learning foreign language. In the second chapter concept of games in various contexts e.g. psychological, didactic or cultural is presented and the theories of: excess of energy, atavism, preparation exercise and substitute function theory are explained. The ideas of entertainment created by Huizinga, Piaget, Coilloise, Elkonin and Okoń are descibed, as well as the game and activities role at the different stages of human development. The third chapter approaches the problem of teaching adults. First the phase of early adulthood is defined and the strategies of teaching this group are discussed with particular emphasis on teaching foreign languages. Chapter four focuses on the role of games and activities in teaching foreign languages to adults. Furthermore the terms of duo- and polisensoric language activities were defined. Chapter five contains the description of the groups subjected to the study, the course of the experiment and implemented language games and activities as well as the results of the mother tongue. The data showed that using of polisensoric activities during lesson has the effectiveness higher of 9,7% than using traditional language exercises for the receptive skills and 4,6% higher for productive skills. Even though the final numbers were lower than expected, given the strong tendencies analysys. The effectiveness of implementing polisensoric activities was mesured in reference to the number of senses involved in the exercise, the age of participants as well as their promoting games and activities in teaching foreign languages, it has to be said that implementing polisensoric exercises to the teaching / learning process is very important for modern language teacher as this type of tasks support the cognitive processes and make learning foreign language easier.