Społeczeństwo wobec społecznej readaptacji więźniów

Niniejsza rozprawa doktorska dotyczy pomocy oferowanej przez społeczeństwo w rozumieniu działalności instytucji rządowych, pozarządowych, samorządowych oraz społeczności lokalnych na rzecz osób opuszczających jednostki penitencjarne. Osoby, które opuszczają zakłady karne, muszą zmierzyć się z nową rzeczywistością, która wiąże się bardzo często z licznymi trudnościami: brak pracy, brak mieszkania, uzależnienia, konflikty z rodziną, a co za tym często idzie - brak wsparcia emocjonalnego. Kluczową rolę w ponownym przystosowaniu się do życia w społeczeństwie i funkcjonowaniu zgodnie z powszechnie obowiązującymi regulacjami prawnymi odgrywa readaptacja społeczna rozumiana jako ponowne przystosowanie więźnia do czynnego, samodzielnego życia w społeczeństwie. Zadaniem, które sobie postawiłam było stworzenie “katalogu” pomocy oferowanej przez organizacje pozarządowe i samorządowe z województwa mazowieckiego oraz warmińsko-mazurskiego, działających na rzecz więźniów i osób opuszczających zakłady karne. Ponieważ przygotowanie osadzonego do życia na wolności powinno zaczynać się w chwili przyjęcia go do jednostki penitencjarnej, w rozprawie doktorskiej skupiam się również na przedstawieniu możliwości pomocy świadczonych przez organy administracji publicznej i sprawdzam, czy zakłady penitencjarne współpracują z organizacjami pozarządowymi, np. przy tworzeniu i realizacji programów readaptacji społecznej. Pracę podzieliłam na cztery części. Rozdział pierwszy przedstawia przygotowanie osadzonego do życia na wolności z punktu widzenia regulacji, rozporządzeń oraz ustaw jako działań podejmowanych przez instytucje rządowe. Oprócz analizy danych zastanych pozyskanych od Centralnego Zarządu Służby Więziennej, w rozdziale tym przedstawiłam informacje dotyczące różnych form pomocy osobom pozbawionym wolności i zwalnianym z jednostek penitencjarnych uzyskane z Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Warszawie i Olsztynie. Rozdział drugi to próba odpowiedzi na pytanie dotyczące miejsca społeczeństwa w systemie pomocy skazanym. Rozdział ten przedstawia działalność organizacji samorządowych oraz pozarządowych na rzecz społecznej readaptacji więźniów, a jego podsumowaniem jest stworzona w wyniku badań własnych – mapa organizacji społecznych świadczących pomoc byłym więźniom w środowisku wolnościowym. W rozdziale trzecim skupiłam się na działaniach systemu penitencjarnego na rzecz osób opuszczających jednostki penitencjarne ze szczególnym uwzględnieniem programów readaptacji społecznej jako elementu przygotowania skazanego do życia na wolności na przykładzie Aresztu Śledczego w Warszawie – Białołęce i Zakładu Karnego w Iławie. W rozdziale czwartym zawarłam kolejną część moich badań skupiających się na przygotowaniu osadzonego do życia na wolności w opinii Wychowawcy ds. Pomocy Postpenitencjarnej z Aresztu Śledczego w Warszawie – Białołęce oraz z Zakładu Karnego w Iławie. Do tej części badań sformułowałam oddzielne pytania badawcze oraz hipotezy. Zakończeniem tego rozdziału jest badanie eksperymentalnego w świecie komunikacji społecznej projektu, łączącego osoby pozbawione wolności ze światem ludzi wolnych bloga internetowego EwKRATKE Fundacji „Dom Kultury”, którego autorkami są 33 kobiety osadzone w Areszcie Śledczym Warszawa – Grochów. Analizie poddałam posty z cyklu „Mój pierwszy dzień na wolności” opisujące wspomnienia lub wyobrażenia Autorek dotyczące pierwszego dnia na wolności.