Специфика и эволюция стилей лидерства в политических партиях современной Беларуси

Przedłożona rozprawa dotyczy specyfiki i ewolucji stylów przywództwa w partiach politycznych Białorusi w latach 1990-2014. Wybór tematu został określony przez perspektywy rozwoju systemu wielopartyjnego na Białorusi w warunkach transformacji politycznej i roli w tym procesie formalnych i nieformalnych przywódców, bezpośrednio uczestniczących w procesach partyjnym i politycznym. Punktem wyjścia przygotowanej rozprawy było przedstawienie podstaw teoretycznych przywództwa politycznego, istniejącej w przestrzeni poradzieckiej praktyki w zakresie przywództwa partyjnego, analiza czynników zewnętrznych rozwoju partii politycznych na Białorusi i zagadnień związanych z ich funkcjonowaniem na podstawie obowiązującego ustawodawstwa krajowego. Celem pracy była weryfikacja tezy, że ukształtowany w partiach styl przywództwa jest nieskuteczny w warunkach autorytaryzmu i stanowi czynnik wstrzymujący rozwój partii w warunkach transformacji politycznej, kiedy partie polityczne stają się potencjalnym źródłem zaistnienia przywódcy partyjnego. W pracy poddano analizie dokumenty programowe i rolę przywódców piętnastu partii politycznych na Białorusi. Do szczegółowego badania rozwoju przywództwa wykorzystano struktury trzech partii: Białoruskiej Partii Socjaldemokratycznej (Hramady), Zjednoczonej Partii Obywatelskiej i Partii Liberalno-Demokratycznej. Z przywódcami tych organizacji zostały przeprowadzone pogłębione wywiady. Przedstawione w pracy strategie i formy przywództwa partyjnego są charakterystyczne dla warunków funkcjonowania obecnego reżimu politycznego w Republice Białorusi. Obejmują one bariery rozwoju działalności partyjnej, brak wyraźnego rozdziału kompetencji pomiędzy gałęziami władzy, niski poziom kultury politycznej i partycypacji politycznej. Rezultaty przeprowadzonych badań pokazują, że wybrane przez liderów partii strategie, zorientowane na zachowanie statusu prawnego partii, konserwację stosunków międzyludzkich i jednoosobowe przejęcie odpowiedzialności za rozwój struktury partyjnej, prowadzą do narzucenia autorytarnego stylu kierowania partią, charakterystycznego dla administracyjnego zarządzania instytucją. Jednocześnie rezultaty analizy badanych struktur partyjnych potwierdzają rozwijającą się tendencję kształtowania się nowych regionalnych przywódców, którzy mogą stanąć się opiniotwórczymi postaciami lub przywódcami partii w sprzyjających warunkach społeczno-politycznych.

The proposed doctoral thesis scrutinises specifics and evolution of the leadership styles in the political parties of Belarus during the period 1990 – 2014. The choice of the topic has been specified through the perspectives of the multi-party system development in Belarus in the conditions of the political transformation, as well as through the role of formal and informal leaders, directly involved into political and party processes. The starting point of the developed thesis comprised the theoretical basis of the political leadership, practices of the political leadership, spread in the post-Soviet space, analysis of the of external factors of political parties’ development in Belarus and issues connected with their functioning on the basis of the compulsory national legislation. The thesis was aimed at verification of the assumption that the leadership style adopted within the parties is inefficient in the authoritarian state conditions and it constitutes the limiting factor in the conditions of the political transformation where political parties become potential nursery for party leaders’ creation.The thesis comprises analysis programme documents and roles of the fifteen political parties functioning in Belarus. Structures of the three parties have been used for the purposes of the detailed study of leadership development, namely Belarusian Social Democratic Party (Hramada), United Civic Party and Liberal Democratic Party. In depth interviews have been conducted with their leaders. The strategies and forms of leadership presented in the thesis are typical for the conditions of current Belarusian political regime functioning. They include barriers of the party activities development, lack of clear division of the competences across branches of power, low level of the political culture and political participation. The results of the study shows up that the strategies chosen by the party leaders directed to maintaining the party’s legal status, conservation of the interpersonal relationships and individual responsibility for the party structure development lead to emergency of the authoritarian leadership style more typical for the administration of the governmental institutions. At the same time, results of the analyses of party structures under consideration confirm the development of the tendency of new regional leaders’ promotion, those able to advance to opinion-makers and/or party leaders under some favourable societal and political conditions.