Analiza retoryki prawicowo-populistycznej na przykładzie wypowiedzi liderów niemieckiej Alternative für Deutschland oraz francuskiej partii Rassemblement National z lat 2013-2019

W proponowanej rozprawie dokonano analizy retorycznej zebranych wypowiedzi liderów politycznych partii Alternative für Deutschland oraz Rassemblement National. Analiza ta oparta jest na badaniu funkcjonalnego użycia tropów, figur retorycznych oraz innych środków językowych w wybranych tekstach i uwzględniono w niej opracowania dotyczące praktycznego zastosowania chwytów retorycznych m.in. w tekstach politycznych, publicystycznych, reklamowych.. Proponowana w niniejszej rozprawie analiza nie jest ani klasyczną analizą retoryczną, badającą tekst według etapów tworzenia tekstu, ani stricte opisową analizą figur retorycznych, tropów czy sposób argumentacji: ukierunkowana jest natomiast na zbadanie językowych aspektów użytych środków retorycznych, ich funkcjonalności oraz efektu perswazyjnego w kontekście narodowego populizmu. Teza badawcza proponowanej rozprawy zakłada, że świadome i instrumentalne użycie zabiegów retorycznych jest konstytutywne dla uprawiania populistycznej strategii politycznej. Poniższa rozprawa składa się z dwóch części: teoretycznej i analitycznej, zakończonych podsumowaniem. Część teoretyczna podzielona jest na pięć rozdziałów. W pierwszym rozdziale omówiono zagadnienia związane z ogólnie pojętą komunikacją polityczną, językiem polityki, rolą współczesnych mediów masowych w kształtowaniu komunikacji politycznej, a także opisano najważniejsze rodzaje aktów komunikacji oraz tekstów politycznych. Drugi rozdział stanowią rozważania dotyczące retoryki – jej genezy oraz rodzajów, przede wszystkim retoryki użytej na potrzeby komunikacji politycznej. W tym rozdziale wyjaśnione zostają również terminy perswazji i manipulacji w kontekście działalności politycznej. Trzeci rozdział jest próbą definicji zjawiska populizmu (przy uwzględnieniu wielorakich podejść badawczych oraz trudności z jednoznacznym zdefiniowaniem tego zagadnienia), prawicowego bądź narodowego populizmu. Wykazanie różnic między prawicowym populizmem a skrajną prawicą stanowi również treść trzeciego rozdziału. W czwartym rozdziale wymienione oraz opisane zostają figury retoryczne, tropy, sposoby argumentacji oraz językowe środki perswazji oraz manipulacji, które są najczęściej spotykane i wykorzystane w języku populizmu. Ostatni rozdział części teoretycznej to rozważania na temat współczesnego systemu partyjnego Niemiec i Francji, genezy, ideologicznych założeń oraz liderów partii Alternative für Deutschland i Rassemblement National, a także politycznej klasyfikacji omawianych ugrupowań w niemieckiej oraz francuskiej opinii publicznej. Część empiryczna stanowi analizę retoryczną zebranego korpusu. Obejmuje on wybrane wypowiedzi liderów politycznych niemieckiej partii AfD i francuskiej RN z lat 2013-2019. Część empiryczna niniejszej rozprawy składa się z trzech rozdziałów, zatytułowanych: „Retoryka narodowo-tożsamościowa”, „Retoryka antyestablishmentowa/antyelitarystyczna” oraz „Retoryka wykluczenia: „My kontra Oni”.

In the proposed dissertation, a rhetorical analysis of the collected statements of the political leaders of the Alternative für Deutschland and Rassemblement National parties has been carried out. The analysis is based on a study of the functional use of tropes, rhetorical figures and other linguistic means used in the texts. It is supported by studies on the practical use of rhetoric in, among other things, political texts, journalism, advertising, etc. The analysis proposed in this dissertation is neither a classical rhetorical analysis, examining the text according to the stages of text production, nor a strictly descriptive analysis of rhetorical figures, tropes or modes of argumentation; instead, it is oriented towards examining the linguistic aspects of the rhetorical means used, their functionality and persuasive effect in the context of national populism. The research thesis of the proposed dissertation is that the conscious and instrumental use of rhetorical means is constitutive for the practice of populist political strategy. The dissertation consists of two parts: a theoretical part and an analytical part, ending with a summary. The theoretical part is divided into five chapters. The first chapter discusses issues related to political communication in general, the language of politics, the role of contemporary mass media in shaping political communication, and describes the most important types of communicative acts and political texts. The second chapter is devoted to rhetoric - its origins and types, especially rhetoric used for political communication. This chapter also explains the terms persuasion and manipulation in the context of political activity. The third chapter attempts to define the phenomenon of populism (taking into account the multiple research approaches and the difficulty of defining the issue unambiguously), right-wing or national populism. Demonstrating the differences between right-wing populism and the extreme right is also the content of the third chapter. The fourth chapter lists and describes the rhetorical figures, tropes, modes of argumentation and linguistic means of persuasion and manipulation that are most frequently encountered and used in the language of populism. The final chapter of the theoretical part of the chapter considers the contemporary German and French party systems, the origins, ideological assumptions and leaders of the Alternative für Deutschland and Rassemblement National parties, as well as the political classification of these groups in German and French public opinion. The empirical part is devoted to a rhetorical analysis of the collected corpus. The corpus includes selected statements by political leaders of the German AfD party and the French RN from 2013-2019. The empirical part of this dissertation consists of three chapters, entitled: "National-identity rhetoric", "Anti-establishment/anti-elitist rhetoric" and "Rhetoric of exclusion: ‘Us versus Them‘".