«Гэ­та ёсць фун­да­мент на­ша­га ад­ра­джэн­ня!» Вы­то­кі бе­ла­ру­скай на­цы­я­наль­най мі­фа­ло­гіі ў творчас­ці Вац­ла­ва Ла­стоў­ска­га і Мак­сі­ма Баг­да­но­ві­ча і ін­філь­т­ра­цыя яе эле­мен­таў у дзяр­жаў­ную ідэ­а­ло­гію БССР і Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь

Wac­ław Łas­tow­ski, pub­li­cys­ta „Na­szej Ni­wy” i „Ho­ma­nu” — wi­leń­skich pism bia­łoru­sko­ję­zycz­nych z po­cząt­ku XX w., był au­to­rem po­pu­lar­nych ese­jów his­to­rycz­nych. Ze wspól­nej z są­sia­da­mi — Po­la­ka­mi, Ru­si­na­mi (w tym Ros­ja­na­mi) i Lit­wi­na­mi — przeszłoś­ci wy­bie­rał te oso­by i zja­wi­ska, któ­re pod­k­reś­la­ły­by od­ręb­ność Bia­ło­ru­si­nów. Zda­niem Łas­tow­skie­go, uro­dzo­ny w Po­łoc­ku wy­daw­ca Bib­lii Ru­skiej Fran­ci­szek Sko­ry­na (XVI w.) był pier­w­szym dru­ka­rzem ksią­żek w ję­zy­ku bia­ło­ru­skim, wyt­ka­ne zaś w Słuc­ku pa­sy kontu­szo­we, no­szo­ne przez szlach­tę pol­ską, dzię­ki ko­le­dze Łas­tow­skie­go po­e­cie Mak­si­mo­wi Bah­da­no­wi­czo­wi za­czę­to uwa­żać za wy­rób bia­ło­ru­skiej sztu­ki lu­do­wej. Pop­rzez dzie­ła Łas­tow­skie­go oraz Bah­da­no­wi­cza oba zja­wi­ska kul­tu­ry Wiel­kie­go Księ­stwa Li­tew­skie­go i Ko­ro­ny Pol­skiej zos­ta­ły spo­pu­la­ry­zo­wa­ne ja­ko „bia­ło­ru­skie”. Ta­kie uję­cie dzie­dzic­t­wa wie­lu na­ro­dów sta­ło się ele­men­tem bia­ło­ru­skiej idei na­ro­do­wej oraz ide­o­lo­gii pań­stwo­wej w Bia­ło­ru­skiej Soc­ja­lis­tycz­nej Re­pub­li­ce Ra­dziec­kiej, a nas­tęp­nie w Re­pub­li­ce Bia­ło­ru­si.

Vac­laŭ Las­toŭski, a co­lum­nist for Naša Ni­va and Ho­man — Be­la­ru­sian-lan­gu­a­ge pe­riodi­cals is­su­ed in Vil­na (Vil­nius) in the ear­ly 20th cen­tu­ry — was the aut­hor of po­pu­lar histo­ri­cal es­sa­ys. In his wri­tings on Be­la­ru­sians, Po­les, Rus­sians and Lit­hu­a­nians’ com­mon past, he fo­cu­sed on tho­se pe­op­le and phe­no­me­na that em­p­ha­si­zed Be­la­ru­sians’ uni­qu­e­ness. Ac­cor­ding to Las­toŭski, Fran­cysk Ska­ry­na, born in Po­lack, the pub­lis­her of the Rus­sian Bib­le, was the first prin­ter of bo­oks in Be­la­ru­sian; whe­re­as, owing to po­et Mak­sim Bah­dano­viè, one of Las­toŭski’s friends, the kon­tusz sash worn by Po­lish no­bi­li­ty, ma­de in Sluck, ca­me to be re­gar­ded as an exam­p­le of Be­la­ru­sian folk art. Both the­se ele­ments of Lit­hu­anian and Po­lish cul­tu­re we­re po­pu­la­ri­zed in the wri­tings of Las­toúski and Bah­da­no­viè as «­Be­la­ru­sian». This kind of ap­p­ro­ach to the cul­tu­ral he­ri­ta­ge of ma­ny na­tions be­ca­me a part of the Be­la­ru­sian na­tio­nal idea and of the sta­te ide­o­lo­gy in the BSSR and sub­se­qu­en­t­ly in the Re­pub­lic of Be­la­rus.